ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΑ ΕΔΩ http://thessalonikeon-polis.blogspot.com/
Γράφει ο Ευάγγελος Χεκίμογλου
Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΩΝ ΠΟΛΙΣ ΚΑΙ Ο ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ
Η επιστημονική επιθεώρηση Θεσσαλονικέων Πόλις δημιουργήθηκε το 1996 από τον Οργανισμό Πολιτιστικής Πρωτεύουσας [ΟΠΠ] "Θεσσαλονίκη 1997", με πρωτοβουλία του Πάνου Θεοδωρίδη (καλλιτεχνικού διευθυντή), ο οποίος όρισε και την εκδοτική επιτροπή από τους (με αλφαβητική σειρά) δρ Π. Αδάμ-Βελένη, καθ. Γ. Αναστασιάδη, δρ Π. Μαρκή και τον γράφοντα.
Ο ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ (1997)
Οι προς δημοσίευση μελέτες προκαλούνταν και κρίνονταν από την εκδοτική επιτροπή.
Στη διάρκεια του 1997 εκδόθηκαν τρεις τόμοι, με πρωτότυπες και σημαντικές μελέτες, αλλά η κυκλοφορία των αντιτύπων -αν πράγματι κυκλοφόρησαν τα έντυπα έξω από την αυλή του ΟΠΠ- ήταν πλημμελής.
Αλλά ο κύριος λόγος της διακοπής της έκδοσης ήταν μία πολιτική παρέμβαση. Κατά τη σελιδοποίηση της ύλης του τρίτου τόμου ο ΟΠΠ απαγόρευσε την εκτύπωση μελέτης καθηγητή του ΑΠΘ, διότι περιλάμβανε στον τίτλο τη λέξη "σλαβομακεδόνας". Μετά από αυτό -με ομόφωνη απόφασή της-η εκδοτική επιτροπή παραιτήθηκε και η έκδοση διακόπηκε.
Σημειώνεται ότι τα μέλη της επιτροπής αμείβονταν ικανοποιητικά για τις υπηρεσίες τους, όπως άλλωστε και οι συγγραφείς για τα κείμενά τους.
ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΗ (1998-1999)
Το 1998 ενδιαφέρθηκε για την αναβίωση της έκδοσης ο Σταύρος Ανδρεάδης, πρόεδρος τότε της Πολιτιστικής Εταιρείας Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος, με την οποία ο γράφων είχε επαγγελματική συνεργασία. Το φθινόπωρο του 1999, με πρόταση του Στ. Ανδρεάδη, η γενική συνέλευση της εν λόγω μη κερδοσκοπικής εταιρείας, αποφάσισε να αναλάβει την οικονομική και οργανωτική ευθύνη της έκδοσης της Θεσσαλονικέων Πόλεως. Έπειτα, μέσω του γράφοντος ζητήθηκε η έγκριση του ΟΠΠ, που τελούσε τότε υπό εκκαθάριση.
Η ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΟΡΟΙ ΤΗΣ (1999)
Ο Πάνος Θεοδωρίδης, ως εκκαθαριστής πλέον του ΟΠΠ, συμφώνησε αμέσως και παρέδωσε στα χέρια του γράφοντος έγγραφο, με το οποίο επέτρεψε τη χρήση του τίτλου -περιουσιακού στοιχείου του υπό εκκαθάριση οργανισμού- υπό δύο προϋποθέσεις: [α] Να παραμείνει η ίδια εκδοτική επιτροπή, [β] να διατηρηθεί αναλλοίωτη η θεματική της έκδοσης. Με αυτό το έγγραφο η Πολιτιστική Εταιρεία Επιχειρηματιών άρχισε να χρησιμοποιεί -χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα- τον τίτλο " Θεσσαλονικέων Πόλις", δηλαδή ένα άυλο αγαθό ιδιοκτησίας τρίτου.
Ας σημειωθεί ότι κληρονόμος όλης της περιουσίας του ΟΠΠ -και συνεπώς ιδιοκτήτης του ονόματος Θεσσαλονικέων Πόλις- είναι το Ελληνικό Δημόσιο. Συνεπώς, ο τίτλος ανήκει στο ελληνικό δημόσιο. Στην Πολιτιστική Εταιρεία εκχωρήθηκε η χρήση του (και όχι το ίδιο το όνομα) με τις προϋποθέσεις που προαναφέρθηκαν.
ΤΟ ΝΕΟ ΕΚΔΟΤΙΚΟ ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΟΙ 23 ΤΟΜΟΙ ΠΟΥ ΕΞΕΔΩΣΕ (2000-2007)
Μετά από την παραχώρηση άδειας για τη χρήση του τίτλου, η προαναφερθείσα εκδοτική επιτροπή της σειράς Θεσσαλονικέων Πόλις αποφάσισε ομόφωνα ότι έπρεπε να διευρυνθεί, δεδομένου ότι η ιδιότητα του μέλους δεν ήταν πλέον αμειβομένη, ενώ η εργασία είχε διογκωθεί. Έτσι, παρακλήθηκαν -και ανταποκρίθηκαν αμέσως- ο καθηγητής του ΑΠΘ, νυν πρόεδρος του ΙΜΧΑ και πρώην πρόεδρος των ΓΑΚ, Χαράλαμπος Παπαστάθης και η επ. καθ. δρ δρ Ευαγγελία Βαρέλλα.
Ως εκδότης ορίσθηκε -με κοινή ομόφωνη απόφαση της εν λόγω επιτροπής και της γενικής συνέλευσης της Πολιτιστικής Εταιρείας- ο υπογράφων.
Με την ανωτέρω σύνθεση -η οποία διευρύνθηκε αργότερα με τους διακεκριμένους καθηγητές του ΑΠΘ Ιωάννη Μουρέλο, Βασιλική Βαρμάζη και Θάλεια Μαντοπούλου-Παναγιωτοπούλου- η εκδοτική επιτροπή και ο εκδότης προχώρησαν από τις αρχές του 2000 ως τα τέλη του 2007 στην έκδοση 23 τόμων, εκτάσεως 5.500 σελίδων, οι οποίοι συμπεριέλαβαν πάνω από 250 πρωτότυπες ιστορικές και αρχαιολογικές μελέτες, με βασικό αντικείμενο τη Θεσσαλονίκη.
Από ποσοτικής απόψεως, οι τόμοι αυτοί περιέλαβαν ποσοστό 80% της τρέχουσας βιβλιογραφίας περί Θεσσαλονίκης.
ΠΟΣΟ ΑΙΣΙΟΔΟΞΗ ΗΤΑΝ Η ΑΡΧΗ (2000-2001)
Η παρουσίαση του πρώτου τόμου πραγματοποιήθηκε στον "Μύλο", τον Ιανουάριο του έτους 2000, ενώπιον 700 προσκεκλημένων, με ομιλητές τους Ανδρεάδη, Θεοδωρίδη και τον υπογράφοντα. Η μεγάλη επιτυχία της και η ζήτηση του πρώτου τεύχους έδειξε ότι μία επιστημονική έκδοση θα μπορούσε να έχει ευρύτερη απήχηση. Πράγματι, το πρώτο τεύχος "πούλησε" 2.000 αντίτυπα. Για το δεύτερο, που εκτυπώθηκε συντηρητικά σε 1.000 αντίτυπα, χρειάσθηκε να γίνει ανατύπωση.
Η Πολιτιστική Εταιρεία -με πρόεδρο τον Σ. Ανδρεάδη ως και το 2003- χορήγησε όχι μόνον τις δαπάνες συγκέντρωσης της ύλης, της σελιδοποίησης και της εκτύπωσης, αλλά και ό,τι χρειαζόταν για την προβολή της έκδοσης: Πλήρωσε για την δαπανηρή εκδήλωση στο Μύλο, για ραδιοφωνική διαφήμιση, αλλά και για διαφημιστικές καταχωρήσεις σε εφημερίδες. Επίσης κάλυψε στο διηνεκές τις γραμματειακές ανάγκες. Τα περισσότερα μέλη της Πολιτιστικής Εταιρείας αγόρασαν διαφημιστικές καταχωρήσεις στα πρώτα τεύχη, και πολλά έγραψαν ως συνδρομητές φίλους, γνωστούς και συνεργάτες τους. Με δεδομένη μάλιστα την εκπληκτική ενεργοποίηση του Νίκου Μάνου, μέλους τότε της διοίκησης της εταιρείας, στην προσέλκυση διαφημίσεων και χορηγιών από τρίτους -και τις δικές του επιπλέον υψηλές συνεισφορές- η έκδοση στα πρώτα τεύχη υπήρξε αυτοχρηματοδούμενη, παρά το γεγονός ότι η τιμή ήταν υπερβολικά χαμηλή, όπως θα δούμε.
Μέχρι και τον τόμο 11 (τέλη 2003), το τιράζ της έκδοσης ήταν περίπου 2.000 αντίτυπα. Γι' αυτό και δεν υπάρχει πλέον απόθεμα προς πώληση από τους τόμους αυτούς (πλην ενός μικρού αποθέματος ασφαλείας). Τα έσοδα από τις πωλήσεις δεν ήταν αμελητέα, αλλά χωρίς τις διαφημίσεις δεν θα επαρκούσαν για να καλύψουν το κόστος, διότι η Πολιτιστική Εταιρεία επέμενε να διατηρεί υπερβολικά χαμηλή τιμή (6 ευρώ για έναν τόμο 250 σελίδων).
Αυτό δείχνει ότι τα περισσότερα μέλη της Εταιρείας είχαν την πεποίθηση ότι επιχορηγούσαν μία επιστημονική και μη εμπορική έκδοση.
ΜΙΑ ΣΕΙΡΑ ΛΑΘΩΝ (2003-2007)
Η εμμονή στη χαμηλή τιμή τιμούσε τα μέλη της Πολιτιστικής Εταιρείας, αλλά αποδείχθηκε λανθασμένη. Όπως ήταν αναμενόμενο, κάποτε οι διαφημίσεις άρχισαν να φθίνουν και τότε προέκυψε έλλειμμα. Από τις αρχές του 2004 διαμορφώθηκε μια άγονη συζήτηση για το πώς μπορούσε να αυξηθεί η κυκλοφορία και να μειωθεί το έλλειμμα.
Οι διορθωτικές κινήσεις που ακολούθησαν αποδείχθηκαν καταστροφικές. Όχι μόνον το έλλειμμα αυξήθηκε, αλλά και οι πωλήσεις κατέρρευσαν.
Τα λάθη που έγιναν ήταν πολλά, αλλά τα βασικά υπήρξαν δύο. Το πρώτο ήταν η διακοπή της σελιδοποίησης και εκτύπωσης από τον εκδοτικό οίκο University Studio Press. Ναι μεν το κόστος μειώθηκε με την εφαρμογή εναλλακτικών λύσεων (όπως η in-house σελιδοποίηση από την Πολιτιστική Εταιρεία και η δημοπρασία για την ανάθεση σε φτηνότερο τυπογραφείο), αλλά χάθηκε το ενεργότερο σημείο προώθησης της έκδοσης. Έτσι, αν κερδήθηκε μια δραχμή από τη μείωση του κόστους, χάθηκαν δύο δραχμές από τις πωλήσεις. (Η κίνηση αυτή ήταν η λανθασμένη αντίδραση του γράφοντος απέναντι στην πίεση για τη μείωση του ελλείμματος).
Το δεύτερο λάθος ήταν η αλλαγή του συστήματος διάθεσης (κατάργηση του χονδρεμπόρου και απ' ευθείας διάθεση στα βιβλιοπωλεία με υπάλληλο της Πολιτιστικής Εταιρείας). Με την εφαρμογή του συστήματος αυτού οι πωλήσεις κατέρρευσαν, διότι δεν εξυπηρετείτο η ζήτηση παλαιότερων τευχών. (Το λάθος αυτό ήταν της πολιτιστικής εταιρείας και οφείλεται στην μη ρεαλιστική εκτίμηση ότι η Θεσσαλονικέων Πόλις μπορούσε να αποκτήσει πολλούς νέους αναγνώστες αν είχε καλή υποστήριξη marketing).
Το αποτέλεσμα αυτών και άλλων λαθών -και πάνω από όλα της συνεχιζόμενης συζήτησης για το έλλειμα- ήταν ότι το τελευταίο έφτασε το 2005 στα 30.000 ευρώ ετησίως.
Βέβαια, για 20 μεγάλους επιχειρηματίες, που συμμετείχαν τότε στην Πολιτιστική Εταιρεία, το ποσό είναι αμελητέο. Σε αλλεπάλληλες γενικές συνελεύσεις αποφασίσθηκε ομοφω΄νως η συνέχιση της έκδοσης.
ΚΟΠΩΣΗ ΚΑΙ ΚΟΡΕΣΜΟΣ (2007)
Ωστόσο, ο προβληματισμός και η γκρίνια συνεχίστηκαν. Το 2007 είχε επέλθει εμφανής κόπωση τόσο από την πλευρά της προσφοράς νέων μελετών όσο και από την πλευρά των πωλήσεων, οι οποίες μειώθηκαν σιγά-σιγά κατά 75%, σε σύγκριση με το έτος 2000.
Γιατί συνέβη αυτό; Εκτός από τις δημογραφικές μεταβολές, που δεν είναι αμελητέες σε χρονικό διάστημα δεκαετίας, (και είχαν ως αποτέλεσμα την απόσυρση από το αγοραστικό δυναμικό μεγάλων ηλικιών με έντονο ενδιαφέρον για την νεότερη ιστορία της πόλης), η ευρύτητα των θεμάτων είχε εμφανώς αμβλυνθεί. Σε αυτό συνέβαλε η προσπάθεια για τον περιορισμό του κόστους -μεταξύ άλλων- μέσω της καθήλωσης του stipendium που έπαιρναν οι συγγραφείς στα -ήδη οριακά τότε- επίπεδα του έτους 2000. Έτσι, η εκδοτική επιτροπή και ο εκδότης δεν είχαν υλικά μέσα για να προσελκύσουν νέους ερευνητές και θέματα.
Επιπλέον, είχε επέλθει ψυχική απομάκρυνση μεταξύ των μελών της εκδοτικής ομάδας και των επιχειρηματιών-χορηγών, για λόγους που δεν είναι της στιγμής. Ο υποφαινόμενος ήταν πλέον ο μοναδικός συνδετικός κρίκος μεταξύ των δύο ομάδων, ασκώντας ένα ρόλο επίπονο και ψυχοφθόρο.
ΛΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΔΙΕΞΟΔΑ (2004-2007)
Οι λύσεις που συζητήθηκαν από τα μέλη της εκδοτικής ομάδας και (ξεχωριστά) από τη διοίκηση της πολιτιστικής εταιρείας ήταν τρεις:
(α) Η μείωση στη συχνότητα έκδοσης των τόμων (π.χ. ένας τόμος ετησίως αντί τρεις ή τέσσερις), η οποία υποστηρίχθηκε από όσα μέλη της εκδοτικής επιτροπής δεν είχαν στο μεταξύ αδρανήσει.
(β) Άλλα μέλη θεωρούσαν ότι όλα πήγαιναν καλά και ότι η κάμψη του αναγνωστικού ενδιαφέροντος ήταν απλώς αναπόφευκτη.
(γ) Η τρίτη λύση, που υποστηρίχθηκε από μέλη της πολιτιστικής εταιρείας, ήταν η "ελάφρυνση" της έκδοσης και η μετατροπή της σε πολιτισμικό περιοδικό.
ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ (2008)
Τον Ιανουάριο του 2008 ο υποφαινόμενος παραιτήθηκε από την ιδιότητα του εκδότη, για τους εξής τέσσερις λόγους
(α) η διοίκηση της Πολιτιστικής Εταιρείας αποφάσισε να μειώσει περαιτέρω τη χρηματοδότηση της έκδοσης, επιλέγοντας να χρηματοδοτήσει άλλα προγράμματα.
(β) η διοίκηση της Πολιτιστικής Εταιρείας επέμενε σε κάθε ευκαιρία για την "ελάφρυνση" της ύλης.
Μετά από τα παραπάνω, ο γράφων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η έκδοση έπρεπε να διακοπεί -για κάποιο χρόνο τουλάχιστον- και να επαναληφθεί με άλλο εκδοτικά σχήμα, άλλα οικονομικά μέσα και άλλα πρόσωπα. Όλα τα μέλη της εκδοτικής επιτροπής -πλην ενός- υποστήριξαν την απόφασή του.
ΕΝΑ ΑΛΛΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ "ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΩΝ ΠΟΛΙΣ" (2007-2009)
Όταν ο γράφων κοινοποίησε την παραίτησή του, η διοίκηση της Πολιτιστικής Εταιρείας Επιχειρηματιών εξέδωσε ένα περιοδικό ποικίλης ύλης, το οποίο ονόμασε επίσης Θεσσαλονικέων Πόλις.
Το περιοδικό Θεσσαλονικέων Πόλις δεν έχει σχέση με την επιστημονική έκδοση Θεσσαλονικέων Πόλις, διότι:
* Η ύλη του δεν περιλαμβάνει ιστορικές μελέτες
* Η εκδοτική επιτροπή του δεν περιλαμβάνει δόκιμους ιστορικούς και αρχαιολόγους
ΟΙ ΘΙΓΟΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ (250 ερευνητές)
Η χρήση του τίτλου μιας επιστημονικής σειράς 5.500 σελίδων για ένα περιοδικό ποικίλης ύλης θίγει τα επιστημονικά συμφέροντα όλων όσοι δημοσίευσαν πρωτότυπες ερευνητικές εργασίες στους τόμους της. Για όσους μάλιστα έχουν περιλάβει σε εργοβιογραφικά σημειώματα τις εργασίες αυτές και τις υπέβαλαν σε κρίση, ο κίνδυνος βλάβης είναι προφανής.
Από αυτούς ο γράφων ζητά συγνώμη, διότι δεν μπόρεσε να τους προστατεύσει εγκαίρως.
ΣΕ ΠΟΙΟΝ ΑΝΗΚΕΙ Ο ΤΙΤΛΟΣ
Νομικώς ο τίτλος Θεσσαλονικέων Πόλις ανήκει στο Δημόσιο. Ουσιαστικώς, ανήκει στην επιστημονική κοινότητα. Η Θεσσαλονικέων Πόλις υπήρξε επιστημονικό βήμα.
Ο υποφαινόμενος ζητά για μια ακόμη φορά από τους εκδότες του νέου περιοδικού να τροποποιήσουν τον τίτλο του. Η διατήρησή του είναι σε βάρος του εγχειρήματός τους, αλλά και προκαλεί σύγχυση σε βάρος ενός σοβαρού εγχειρήματος, το οποίο οι ίδιοι στήριξαν οικονομικώς επί σειρά ετών. Δεν ωφελεί κανέναν, ενώ βλάπτει πολλούς.
Δρ Ευάγγελος Χεκίμογλου
ehekimoglou@gmail.com
www.ehekimoglou.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου