Κυκλοφόρησε το Highlights #36

Έλλειψη οράματος
Το ξέραμε από… πέρσι ότι θα ‘ρχόταν το καλοκαίρι και υπήρχαν και φέτος πολλά μουσεία και αρχαιολογικοί χώροι ανά την Ελλάδα χωρίς τα στοιχειώδη: δίχως φροντίδα, χωρίς τουαλέτες και χωρίς φύλακες. Κι όμως, θα μπορούσαμε οι μισοί Έλληνες να σκάβουμε και οι άλλοι μισοί να φυλάγουμε τα εσκαμμένα. Το ΥΠΠΟ ωστόσο έδειξε ότι ούτε φέτος διέθετε την πολιτική βούληση να αξιοποιήσει τον αρχαιολογικό πλούτο της χώρας, την ώρα που το άλλο υπουργείο μιλάει για τουριστική ανάπτυξη. Είναι αυτό που πολλές φορές έχει επισημανθεί και από αυτή τη στήλη: έλλειψη πολιτικής για τον πολιτισμό.

Δεν είναι όλα ρουσφέτια
Η κατάσταση όπως περιγράφηκε φέτος από στελέχη της αρχαιολογικής υπηρεσίας ήταν τραγική όσον αφορά στις χρηματοδοτήσεις. Αποτέλεσμα το πανελλαδικό πρόωρο κλείσιμο των αρχαιολογικών χώρων και των μουσείων καθώς εν μέσω θέρους λειτουργούσαν με… χειμερινό ωράριο λόγω έλλειψης κονδυλίων για πρόσληψη εποχιακών φυλάκων. Παρά δε την περσινή καταστροφή στην Πελοπόννησο που έκαψε και την Ολυμπία, δεν δόθηκαν χρήματα ούτε για το ξεχορτάριασμα για αποφυγή πυρκαγιών. Όλα τα κονδύλια δεν είναι ρουσφέτια κ. Λιάπη…

Ο πολιτισμός του κάβουρα
Ο πρώτος χρόνος απολογισμού του Μ. Λιάπη στο υπουργείο Πολιτισμού πιστεύω ότι «στιγματίζεται» από την αντίληψη ότι ορισμένοι βλέπουν τον πολιτισμό μόνο σαν λεφτά και δυστυχώς φαίνεται ότι αναλόγως συμβουλεύουν τον κ. υπουργό. Έχουμε δώσει τον τελευταίο χρόνο πολλά παραδείγματα από Θεσσαλονίκη, πολύ περισσότερα έρχονται απ’ όλη την Ελλάδα. Ακόμη ένα: ενώ το ΥΠΠΟ επιχορήγησε το γηραιότερο φεστιβάλ, αυτό του Δίου, με το… κολοσσιαίο κονδύλι των 15.000 ευρώ, στη συνέχεια ζήτησε εγγράφως να του καταβάλλει ενοίκιο το φεστιβάλ για τη χρήση του αρχαίου θεάτρου του Δίου! Απλώς γραφειοκρατία (μάλλον) ή ο πολιτισμός του κάβουρα;

Και αγωγές κατά Λιάπη;
Πάντως, ακόμη και αν ο πολιτισμός του κάβουρα συνιστά επιλογή πολιτικής πολιτισμού, οφείλει να διακρίνεται από συνέπεια και να διασφαλίζει την κρατική συνέχεια. Το αντίθετο από αυτό που συνέβη με τις προγραμματικές συμβάσεις, μια «μόδα» επί ημερών Βενιζέλου, την οποία πάγωσε αρχικά και ακολούθως συνέχισε μερικώς το γαλάζιο ΥΠΠΟ (διακόσιες αυτοί, μόλις δέκα εμείς είπε ο κ. Λιάπης από του βήματος της Βουλής). Θα ήταν έντιμη μια ξεκάθαρη θέση εξαρχής, ωστόσο τέσσερα χρόνια μετά υπάρχει ακόμη αβεβαιότητα, χρέη προς τρίτους και οφειλές του υπουργείου συνολικού ύψους 4,85 εκατ. ευρώ προς 9 γαλαζοπράσινους δήμους του πολεοδομικού συγκροτήματος. Τώρα, ορισμένοι δήμαρχοι ετοιμάζονται να κινηθούν με αγωγές κατά του ΥΠΠΟ –άλλη νέα μόδα αγωγών κατά του… βαθέως κράτους, να δούμε τι αποτέλεσμα θα έχει. Ελπίζουμε μια τέτοια κίνηση να μην έχει μόνο χαρακτηριστικά αντιπολιτευτικού εντυπωσιασμού διότι το γεγονός έχει πλήξει ουκ ολίγες πολιτιστικές δομές της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Αρχαία και μετρό
Πολλά τα αρχαιολογικά ευρήματα που έρχονται στο φως λόγω των εργασιών στο μετρό της Θεσσαλονίκης. Τον Μάιο είχαμε μέχρι και χρυσά στεφάνια που ανέδειξαν πολλές αδυναμίες, ενώ παλαιότερα ταφικά σύνολα κλπ. Από την άλλη είχαμε την εξαγγελία ότι το αναπαλαιωμένο Αλκαζάρ θα φιλοξενήσει τα ευρήματα. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν αρκεί αυτό. Αν υπάρχει στρατηγική διαχείρισης του όγκου των ευρημάτων που ήταν αναμενόμενο να προκύψουν λόγω των ανασκαφών για το μετρό. Στελέχη της αρχαιολογικής υπηρεσίας, πάντως, δεν έχουν πεισθεί για την επάρκεια του σχεδιασμού.

Ηχογραφήσεις ΚΟΘ
Η κόντρα ΥΠΠΟ – ΚΟΕΜ αποκάλυψε ενδιαφέροντα στοιχεία και για τη «δική μας» Κρατική Ορχήστρα: για τα έτη 2004 – 2008 έλαβε 1.016.688, 1.393.304, 1.659.000, 1.986.824 και 1.845.000 ευρώ, δηλαδή συνολικά 7.900.816 ευρώ. Τα περισσότερα απ’ όλες τις ορχήστρες της χώρας, ακόμη και από την ΚΟΑ. Η καλή σχέση του διευθυντή Μύρωνα Μιχαηλίδη με τον πρώην γενικό γραμματέα Χρ. Ζαχόπουλο (ήταν επιλογή του) συνέβαλε στην ικανοποίηση ενός χρόνιου αιτήματος της Ορχήστρας, την εξομοίωσή της με την ΚΟΑ. Φυσικά και η πολύ καλή δουλειά που γίνεται στην ΚΟΘ, όπου –όπως πληροφορούμαστε- ήδη αναζητείται το επόμενο βήμα.

Πάρτε κάνα έργο…
Η στάση του δήμου Αθηναίων έναντι του διεθνούς φήμης γλύπτη Τάκι, που του επιστρέφει τρία αιολικά γλυπτά για να μην πληρώσει 80.000 ευρώ, το 1/10 δηλαδή της αξίας των έργων, επαναθέτει το θέμα της απόκτησης και εγκατάστασης σε δημόσιους χώρους έργων τέχνης από την τοπική αυτοδιοίκηση. Υποτίθεται ότι ένα ποσοστό επί του προϋπολογισμού των μεγάλων δημοσίων έργων θα «πήγαινε» βάσει νόμου στον σκοπό αυτό, αλλά δεν βλέπουμε κανέναν δήμο να κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση. Ούτε αυτούς που επαίρονται ως πρόοδος έναντι της συντήρησης.

Το αποτέλεσμα της ΔΕΒΘ
Η 5η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου ήταν ίσως η καλύτερη που διοργανώθηκε μέχρι τώρα. Το λέμε αυτό γιατί διέθετε όλες εκείνες τις προϋποθέσεις που χαρακτηρίζουν μια τέτοια διοργάνωση. Καλαισθησία, αθρόα συμμετοχή επαγγελματιών, τιμώμενη χώρα, ξένοι εκδότες, «δυνατές» εκδηλώσεις. Το ΕΚΕΒΙ δημιουργεί τις προϋποθέσεις ώστε οι εκδότες να προσαρμοστούν το ταχύτερο στο «ευρωπαϊκό κεκτημένο» του βιβλίου. Φαίνεται ότι η παρουσία του κ. Παντελέσκου στο τιμόνι της ΠΟΕΒ θα δράσει απελευθερωτικά όσον αφορά στην αξιοποίηση της καλής δουλειάς του ΕΚΕΒΙ. Επίσης, ο «διεθνής» Πέτρος Μάρκαρης ως πρόεδρος σίγουρα δυναμώνει την διευθύντρια Κατρίν Βελισσάρη, τον άνθρωπο που νίκησε τη γραφειοκρατία και έστησε ένα θεσμό - θαύμα για τον χώρο του πολιτισμού. Καλό θα ήτανε, πάντως, ΕΚΕΒΙ ή εκδότες να δίνουν στοιχεία σχετικά με το επαγγελματικό κομμάτι (συζητήσεις, συμφωνίες, μεταφράσεις, ανταλλαγές κλπ με ξένους συναδέλφους τους). Όχι τίποτε άλλο, αλλά εκεί καταγράφεται η πραγματική επιτυχία της ΔΕΒΘ: στην ουσιαστική κινητοποίηση των εκδοτών σε διεθνές επίπεδο. Πουθενά αλλού.

Απώλειες
Αν και η στήλη δεν το συνηθίζει, πιστεύω ότι οφείλουμε μνεία σε δύο σημαντικούς ανθρώπους του πολιτισμού της Θεσσαλονίκης που έφυγαν από τη ζωή το προηγούμενο δίμηνο. Ο λόγος για τον Κώστα Γιακουμή, τον άνθρωπο που ως πρόεδρος του ΕΤΟΣ έβγαλε την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης από την τελευταία μεγάλη κρίση της μετά το 2000 και την έβαλε σε ρότα καλλιτεχνικής ανάπτυξης. Πολύ μεγάλη η απώλεια της Αλίκης Τέλλογλου, της γυναίκας που «γέννησε» το Τελλόγλειο Ίδρυμα. «Ένας ευεργέτης ό,τι κάνει, το κάνει όχι για δημοσιότητα αλλά γιατί έτσι νιώθει όμορφα» συνήθιζε να λέει και ευτύχησε να δει όχι απλώς ένα κτίριο αλλά ένα ίδρυμα σε ακμάζουσα λειτουργία, με έντονη την εκπαιδευτική διάσταση υπό τη σκέπη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Μαζί με τον σύζυγό της Νέστορα Τέλλογλου, μεγαλέμπορο από σημαντική οικογένεια της Σμύρνης, αποφάσισαν να δωρίσουν τη συλλογή έργων τέχνης, καθώς και ολόκληρη την περιουσία τους στο ΑΠΘ και να προχωρήσουν στην ίδρυση του Τελλογλείου Ιδρύματος, το οποίο στεγάστηκε σε χώρο που παραχώρησε ο δήμος Θεσσαλονίκης στις παρυφές της πανεπιστημιούπολης.

Ανεβασμένα τα «Δημήτρια»
Με πολλές καλές εκδηλώσεις και φέτος το φεστιβάλ των Δημητρίων που είναι κατά τι μαζεμένο, όσον αφορά στον αριθμό των εκδηλώσεων. Ενδεικτικά θα δούμε και θα ακούσουμε, μεταξύ άλλων, τον Χοακίν Κορτές, την Ιάπωνα της ηλεκτρονικής μουσικής Kitaro, τον Τονίνο Καροτόνε, τον Chiko Freeman, την Ute lemper, τον Scorpion Uli Roth, τη σοπράνο Kiri Te Kanawa. Ο αντιδήμαρχος Βασίλης Γάκης κάνει πολύ καλή δουλειά αν και οι δομικές αλλαγές στο θεσμό δεν είναι εύκολη υπόθεση. Περισσότερο από άλλες χρονιές, πάντως, υπηρετείται το σημαντικό δίπτυχο των γενικών φεστιβαλικών διοργανώσεων, δηλαδή ο συγκερασμός κορυφαίων ονομάτων από το εξωτερικό με τοπικούς δημιουργούς. Καλό το βήμα, παρά τις βολές που δέχτηκε τους προηγούμενους μήνες εν γένει ο θεσμός από στελέχη της αντιπολίτευσης στον δήμο – διοργανωτή.

Αυτοοργάνωση
Γράφαμε την προηγούμενη φορά για τη σύνδεση των μουσείων με τον τουρισμό και ακούσαμε μια εξαιρετική πρωτοβουλία «αυτοοργάνωσης» από τη Θεσσαλία. Σε μια περιοχή με πλούσια λαογραφική παράδοση, 22 μουσεία του νομού Λάρισας (από τα 37 καταγεγραμμένα) αποφάσισαν να προχωρήσουν στην λειτουργία Θεματικού Δικτύου Λαογραφικών – Ιστορικών Μουσείων και Συλλογών Θεσσαλίας. Στόχος η κοινή αντιμετώπιση των προβλημάτων και, εν τέλει, η εξωστρέφεια. Μπράβο.

Η νύμφη της… τζαζ
Κοντεύουμε να γίνουμε πρωτεύουσα της τζαζ και αυτό δεν είναι καθόλου κακό. Το Έθνο Τζαζ Φέστιβαλ του δήμου Θεσσαλονίκης γιορτάζει τα 20 χρόνια του (www.dimitriathess.gr), ενώ μια άλλη πολύ ενδιαφέρουσα «Γιορτή της τζαζ» πραγματοποιείται για 6η χρονιά στο Μύλο. Ο Σύλλογος Φίλων Τζαζ και Δημιουργικής Μουσικής είναι ο διοργανωτής και φέτος αναμένονται από 18-27 Σεπτεμβρίου σπουδαία ονόματα της εγχώριας τζαζ. Όλο το πρόγραμμα στο http://www.jazznet.gr/.

FOTO: @ΓΙΑΝΝΗΣ Θ. ΚΕΣΣΟΠΟΥΛΟΣ / "Περιμένοντας το θέμα", Θεσσαλονίκη, 14-9-2008