Με τον ευρηματικό τίτλο "Πολιτισμός: Life style ή Modus Vivendi; Ο ρόλος των ΜΜΕ" το περιοδικό Highlights δίνει παρεμβατικό παρών διοργανώνοντας συνέδριο στη φετινή Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης. Life style ή Modus Vivendi είναι ταυτόσημες φράσεις αλλά διαφορετικές έννοιες. Life style και Modus Vivendi σημαίνουν το ίδιο πράγμα, τον τρόπο ζωής. Ωστόσο, στην πράξη απέκτησαν διαφορετικό νόημα, με το modus vivendi να έχει περισσότερη ουσία και λιγότερη επίδειξη από το life style. Ο τίτλος του συνεδρίου αντιπαραθέτει τον τρόπο ζωής με το δήθεν, στο κομμάτι πολιτισμός, όπως αυτό περνάει -ή επιβάλλεται- μέσα από τα ΜΜΕ και τη σχέση τους με τις χορηγίες και τις χρηματοδοτήσεις, με την αυτοοργάνωση των πολιτιστικών φορέων κλπ. Δηλαδή, ποιο είναι το κριτήριο προβολής μιας εκδήλωσης από ένα ΜΜΕ; Εν τέλει, ο τρόπος με τον οποίο πλασσάρεται προωθεί - ευνοεί τον πολιτισμό ως life style ή ως modus vivendi;Είναι ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα αν αναλογιστεί κανείς τις συνέπειες που μπορεί να έχει για το υπαρξιακό για την τέχνη ζήτημα της συμμετοχής του κοινού σε ένα πολιτιστικό γεγονός. Π.χ. θέατρο δεν μπορεί να υπάρξει δίχως τους θεατές, το βιβλίο μένει στο περιθώριο, το εικαστικό έργο χάνει από την ισχύ του αναλόγως με την έκθεσή του στο κοινό, τι θα ήταν ο κινηματογράφος χωρίς θεατές -ό,τι και το ποδόσφαιρο: σχεδόν τίποτα.Επίσης, το ενδιαφέρον του θέματος του συνεδρίου έχει να κάνει συχνά και με την βιωσιμότητα καλλιτεχνικών πρωτοβουλιών (για να χρησιμοποιήσω έναν τέτοιο όρο που μπορεί να περιλάβει δράσεις ατομικές, φορέων, οργανισμών κρατικών ή ιδιωτικών) ανάλογα με τον πως, πόσο προβάλλονται, στο βαθμό που η προσέλευση του κοινού εξαρτάται από την προβολή.Δεδομένου ότι μιλάμε για σχέσεις αλληλεξάρτησης που δημιουργούν πολλούς φαύλους κύκλους, το κορυφαίο είναι τα τελικά τα ΜΜΕ προβάλλουν ένα μοντέλο δήθεν σχέσης με τον πολιτισμό ή έαν μοντέλο ειλικρινούς σχέσης με ό,τι συμβαίνει. Αν τα ΜΜΕ εκπαιδεύουν, τελικά, τους πολίτες ή απλώς τους πλασσάρουν προϊόντα σύμφωνα με τα ποικίλα συμφέροντα.Μια τέτοια συζήτηση οφείλει να διακρίνεται από παραδοχές. Για παράδειγμα, άλλη είναι η στάση της τηλεόρασης και ιδιαίτερα των πανελλαδικών ιδιωτικών καναλιών και άλλη των εφημερίδων πανελλαδικής κυκλοφορίας. Άλλη και των τοπικών εφημερίδων.Στα μεγάλα κανάλια η προβολή του πολιτισμού είναι σχεδόν μηδενική, ενώ η σχέση τους με τα πολιτιστικά γεγονότα είναι καθαρά χορηγική (υπό οποιαδήποτε μορφή). Στην κρατική τηλεόραση τα πράγματα είναι σαφώς καλύτερα, υπάρχουν εκπομπές που ασχολούνται με τις πολιτιστικές δράσεις, αλλά και άλλες με ευρύτερο πολιτιστικό περιεχόμενο.Στις μεγάλες εφημερίδες που κυκλοφορούν πανελλαδικά, ο πολιτισμός έχει ιδιαίτερη θέση (δεν μιλώ για τα πληρωμένα ένθετα βιβλίου -που τείνουν πια να καταργηθούν). Ακόμη κι εκεί, όμως υπάρχουν ένθετα που κινούνται σε πιο life style ρυθμό και άλλα που διατηρούν μια πιο καλλιτεχνική σχέση με το χώρο. Στις τοπικές εφημερίδες, η πρόσβαση των ενδιαφερομένων είναι σαφώς πιο εύκολη, συνήθως υπάρχει χώρος για όλους -έστω και λίγος. Εδώ λείπει η κριτική θεώρηση των πραγμάτων που εκτυλίσσονται στις τοπικές κοινωνίες -ανθρώπινα εύλογο, δημοσιογραφικά άσχετο. Και στα μεγάλα έντυπα, βέβαια, η κριτική έχει πολλά τρωτά. Οι κάθε είδους χορηγίες παίζουν το ρόλο τους -να μην ξεχνάμε ότι και η κριτική, θετική ή αρνητική, είναι προβολή, άρα έχει πολλαπλή σημασία. Οι προσωπικές σχέσεις, επίσης. Η κριτική γραφή σε λίγες περιπτώσεις είναι ανόθευτη και καλοπροαίρετη, επαγγελματική αν θέλετε. Αν κάτι απουσιάζει παντελώς, είναι η κριτική προσέγγιση στα θεσμικά του πολιτισμού, σε όσα δύνανται να συγκροτήσουν αυτό που λέμε "πολιτική πολιτισμού", αυτά που διαμορφώνουν το τοπίο για να αναπτυχθούν οι καλλιτεχνικές δραστηριότητες, μικρότερες και μεγαλύτερες, ο πολιτισμός των εκδηλώσεων και ο καθημερινός πολιτισμός.Κι επειδή όλα αυτά είναι αλληλένδετα (αξία καλλιτεχνικού γεγονότος, δημόσιες σχέσεις, χορηγίες επικοινωνίας, διαφημίσεις, προσωπικές σχέσεις κλπ) αναπόφευκτα το θέμα επιστρέφει στις πηγές: στους ίδιους τους πολιτιστικούς φορείς και στην δημοσιογραφική λειτουργία. Η κοινή πείρα αρκεί για να αντιληφθεί κανείς ότι η συντριπτική πλειοψηφία αυτών πάσχουν από επαγγελματισμό στην προβολή των δράσεών τους, με συνέπεια να μην μπορούν να παρακολουθήσουν στοιχειωδώς τα ΜΜΕ. Όσο για τη δημοσιογραφική λειτουργία, αυτή -όχι μόνο στον πολιτισμό, αλλά σε πολλά επίπεδα- υποτάσσεται όλο και περισσότερο στο επιχειρείν και στη διαφήμιση. Η αναστροφή αυτού του κλίματος δεν μπορεί να επαφίεται στον πατριωτισμό του καθενός δημοσιογράφου, δεν μπορεί δε να παραβλέπει τις γενικότερες εξελίξεις στο χώρο του Τύπου -είναι ένα θέμα που ξεφεύγει από τα στενά όρια του πολιτιστικού ρεπορτάζ.Συμπέρασμα; Μάλλον τα ΜΜΕ ευνοούν το life style στον πολιτισμό, ωστόσο και το κοινό του πολιτισμού οφείλει με δομές εκσυγχρονισμένες και αντιλήψεις συμβατές με την τρέχουσα πραγματικότητα να επιχειρεί διαρκώς να επιβάλλει μια ειλικρινή σχέση με τον πολιτισμό, μακριάς από επιδείξεις και δήθεν, κοντά σε πραγματικές αξίες και ευαισθησίες.02Μαϊ2008
FOTO: @Γ. ΚΕΣΣΟΠΟΥΛΟΣ / "Θεσσαλονίκη", 3-3-2006
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου