Αγορά του βιβλίου: Δεν φοβόμαστε το ίντερνετ

Η ΑΓΟΡΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΣΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Δύο επιφανείς βιβλιοπώλες και δύο άνθρωποι της αγοράς του βιβλίου, σχολιάζουν την έρευνα της εταιρείας Interview που διεξήχθη στο Φεστιβάλ Βιβλίου του Λευκού Πύργου

«Μπορεί να χάνουμε ένα 10% από τις αλυσίδες βιβλίου αλλά επιστρέφει με την προβολή που κάνουν στο βιβλίο. Θεωρώ ότι κάνουν καλό»
ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ


Του ΓΙΑΝΝΗ Θ. ΚΕΣΣΟΠΟΥΛΟΥ

«Όπου διαμορφώνονται πυρήνες προβολής και πώλησης είναι καλό. Τα βιβλία έχουν ανάγκη από υποστήριξη» δηλώνει στο «Κεντρί» ο αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας (ΣΕΚΒΕ) Γιώργος Μαραντέλος, λίγα χρόνια αφού αλυσίδες πώλησης βιβλίων και σούπερ μάρκετ μπήκαν στην αγορά. Ο φόβος ότι θα κερδίσουν μεγάλο μερίδιο αγοράς τότε είχε οδηγήσει σε «πολεμικές» δηλώσεις και επιχειρηματικές ενέργειες με στόχο να ανακόψουν τη διαφαινόμενη νέα τάση. Ωστόσο, φαίνεται ότι η ισορροπία έχει ήδη επέλθει και οι επιχειρηματίες του βιβλίου αντιμετωπίζουν πια με άλλη ματιά τη νέα κατάσταση.
Σύμφωνα με έρευνα της εταιρίας Interview για λογαριασμό του ΣΕΚΒΕ για το έτος 2008, στο ερώτημα «από πού αγοράζετε κυρίως βιβλία;» 40,3% απαντά από τα μεγάλα βιβλιοπωλεία – αλυσίδες, 3% περισσότεροι απ’ ό,τι το 2007. Τα μικρά βιβλιοπωλεία εμφανίζουν σταθερότητα στο 17,2%, ενώ τα βιβλιοπωλεία της γειτονιάς παρουσιάζουν αύξηση από 15,3% στο 21,6%. Σε χαμηλό ποσοστό κινείται η διαδικτυακή αγορά (4,6%) ενώ η αγορά βιβλίων από εκθέσεις εμφανίζουν πτώση περίπου 5%.
«Δεν έχουμε πληγεί ιδιαίτερα από τα βιβλιοπωλεία – σούπερ μάρκετ. Σίγουρα έχουν πάρει ένα κομμάτι. Μοιράζονται την πίτα. Δεν δημιουργούν νέους αναγνώστες. Παίζει ρόλο η ψυχική επαφή με τους πελάτες» λέει ο Γιώργος Μπαρμπουνάκης, ιδιοκτήτης των ομώνυμων βιβλιοπωλείων. «Φαντάζομαι ότι όταν ανοίξει το πολυβιβλιοπωλείο στην Τσιμισκή (σ.σ. στην υπό ανακαίνιση Στοά Χιρς ) θα επηρεάσει εμάς αλλά όχι τα βιβλιοπωλεία της γειτονιάς, που δεν θα δεχθούν τόσους κλυδωνισμούς».
«Η ζημία που δημιουργείται αφορά σε σημαντικό ποσοστό στα βιβλία μπεστ σέλλερ. Δεν είναι βιβλιοπωλεία αυτά που λειτουργούν σ’ αυτά τα πολυκαταστήματα. Από την άλλη μεριά, όπως ισχυριζόμαστε ότι το φεστιβάλ βιβλίου προωθεί την ιδέα του βιβλίου, αναλόγως μπορεί να πούμε και γι’ αυτά τα καταστήματα. Μπορεί να χάνουμε ένα 10% αλλά επιστρέφει με την προβολή που κάνουν στο βιβλίο. Θεωρώ ότι κάνουν καλό» απαντά ο Αντώνης Μαλλιάρης, ιδιοκτήτης των βιβλιοπωλείων Μαλλιάρης - Παιδεία.
Στα ενδιαφέροντα στοιχεία της έρευνας περιλαμβάνεται το εύρημα ότι το 72,7% των ερωτηθέντων που «ψωνίζουν» βιβλία από μεγάλα βιβλιοπωλεία – αλυσίδες είναι από 56-65 ετών. «Είναι αναγνώστες με δομημένο σκεπτικό. Βρίσκουν πολύ περισσότερους τίτλους. Στο μικρό βιβλιοπωλείο γνωρίζουν ότι θα υπάρχουν δύο επισκέψεις. Μία για να το παραγγείλει και μία για να το πάρει» τονίζει ο Γ. Μαραντέλος.
Αν και σύμφωνα με την έρευνα οι πωλήσεις μέσω των πλασιέ βιβλίων εκμηδενίζονται, ο πλασιέ Γιώργος Νταής διαφωνεί: «Δεν πιστεύω ότι οι πλασιέ βιβλίων θα εξαφανιστούν. Το αντίθετο. Αν κάποιος πωλητής δουλεύει, πολύ δύσκολα θα έχει κάποια πτώση. Πλεονεκτήματα είναι ο χρόνος, η προσωπική επαφή, η σχέση εμπιστοσύνης με τον πελάτη».

Το ίντερνετ δεν είναι πρόβλημα για το βιβλίο
Με την είσοδο του νέου αιώνα, είχε ήδη αρχίσει να εκφράζεται σε διεθνές επίπεδο ο προβληματισμός για την είσοδο του ίντερνετ στην βιομηχανία και στην αγορά του βιβλίου. Σύμφωνα με την έρευνα, το ίντερνετ προς το παρόν διατηρεί πολύ μικρό μερίδιο στη αγορά.
«Η συζήτηση για τη σχέση βιβλίου και νέων τεχνολογιών συνεχίζει να υπάρχει» λέει ο Γ. Μπαρμπουνάκης. «Εγκυκλοπαίδειες ή εκπαιδευτικά βιβλία ήδη έχουν πληγεί καίρια, αλλά η λογοτεχνία δε νομίζω ότι ποτέ θα μπορέσει να διαβαστεί σε έναν Η/Υ» συμπληρώνει.
Μαζί του συμφωνεί και ο Γ. Μαραντέλος. ««Αν ονομάσουμε την παραγωγή του βιβλίου ως βιομηχανία, τότε μπορούμε να πούμε ότι δεν έχει χτυπηθεί το βιβλίο τόσο πολύ όσο η μουσική και το σινεμά. Προς το παρόν, ίντερνετ και βιβλίο αλληλοτροφοδοτούνται. Δεν διαβάζει κανείς με τις ώρες από το ίντερνετ» λέει στο «Κ».
Πιο επιθετικός εμφανίζεται ο Αντ. Μαλλιάρης, ο οποίος συνηθίζει εδώ και πολλά χρόνια να εκφράζει δημόσια τις απόψεις του για το χώρο του βιβλίου. «Το ίντερνετ κάνει ζημιά στα λεξικά και στις εγκυκλοπαίδειες (οδηγοί και εκπαιδευτικά) όπου είχαμε στο "άνθιση στη δεκαετία του ’90 και τώρα έχουμε περιοριστεί στο 5% που πωλούσαμε στη δεκαετία του ’80» λέει στο «Κ». «Η μεγάλη απειλή που δέχεται σήμερα το βιβλίο δεν είναι το ίντερνετ. Είναι οι κακές εκδόσεις και οι κακές επανεκδόσεις μέσω των εφημερίδων. Αυτό που θεωρούν κάποιοι ότι ανοίγει και διευρύνει το αναγνωστικό κοινό κάνει ζημιά γιατί οι αναγνώστες απογοητεύονται μετά δεν μπαίνουν και στο βιβλιοπωλείο» τονίζει.
Ο κ. Μαλλιάρης προχωρά ακόμη περισσότερο, κάνοντας συλλογική αυτοκριτική: «Για τα e-books φταίμε γιατί μέσα στα καταστήματά μας δεν έχουμε οργανωμένα τέτοια τμήματα για να εξυπηρετούμε τον κόσμο και καταφεύγει αλλού».

Διαβάζουμε το μισό απ’ ό,τι στη Γερμανία
Ένα από στοιχεία που προκάλεσαν συζητήσεις είναι η απάντηση στο ερώτημα «πόσα βιβλία διαβάσατε τον τελευταίο χρόνο;». Σύμφωνα με την έρευνα το… 47,1% εμφανίζεται να διαβάζει τουλάχιστον 1 έως 5 βιβλία το χρόνο! Ας μην μιλήσουμε για τα υπόλοιπα ποσοστά… Είναι προφανές ότι η έρευνα έγινε μέσα στο χώρο του Φεστιβάλ Βιβλίου, λέει ο Γ. Μαραντέλος γι’ αυτό δίνει τόσο υψηλά ποσοστά.
«Εάν πάω και κάνω μια έρευνα έξω από τα γραφεία του ΠΑΣΟΚ και κάνω ένα γκάλοπ τι αποτελέσματα θα έχω; Ρωτήθηκαν αναγνώστες, δεν έγινε μια έρευνα συστηματική. Στην Ελλάδα έχουμε αναγνώστες σε ποσοστό 50% περίπου σε σχέση με τις προηγμένες χώρες όπως η Γερμανία και οι άλλες βόρειες χώρες. Αυτοί στο 6% εμείς στο 3% για 20 βιβλία και πάνω» ισχυρίζεται ο Αντ. Μαλλιάρης. «Πιστεύω ότι είναι πάνω από το 50% όσοι δεν διαβάζουν ούτε ένα βιβλίο!» λέει ο Γ. Μπαρμπουνάκης.

Αισιοδοξείτε; Έτσι κι έτσι…
Στο γενικό ερώτημα «πόσο αισιόδοξος είστε για το μέλλον του βιβλίου;», το ποσοστό που δίνει η έρευνα είναι 55,8% (πολύ / αρκετά), ενώ ένα 43,7% απαντά λίγο / καθόλου. Ωστόσο, οι άνθρωποι της αγοράς του βιβλίου στη Θεσσαλονίκη αισιοδοξούν. «Μικρό είναι το ποσοστό της αισιοδοξίας» λέει ο Γ. Μαραντέλος. Ανάλογη άποψη έχει και ο Γ. Μπαρμπουνάκης, ενώ πιο επιφυλακτικός είναι ο Αντώνης Μαλλιάρης. Προφανώς, έχει στο νου του την δύσκολη οικονομική συγκυρία, η οποία μπορεί να αντανακλά ήδη στις λιανικές πωλήσεις όμως κανείς δεν ξέρει τις επιπτώσεις στην ευρύτερη «βιομηχανία» του βιβλίου.