ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ: Αναζητώντας τα «ψιλά γράμματα» της τηλεόρασης

ΠΡΕΜΙΕΡΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΙΑ ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
Αφρική, Αυστρία και Μεξικό στο φακό της 11ης διοργάνωσης- Τιμητικό αφιέρωμα για τον Φώτο Λαμπρινό

Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που ως ντοκιμαντέρ οριζόταν μια βουβή, αχνή, απλή καταγραφή της… νεκρής φύσης. Εδώ και χρόνια το ντοκιμαντέρ αποτελεί τη «μάχιμη κινηματογραφία», όντας ένα είδος που συνδυάζει την τέχνη του κινηματογράφου με την έρευνα (ενίοτε δημοσιογραφική αλλά όχι μόνο). Τα ντοκιμαντέρ που εξ ορισμού συνδυάζουν τη μυθοπλασία με την πραγματικότητα, τελικά σήμερα αποτελούν το καλύτερο πέρασμα από τη μυθοπλασία της τηλοψίας στην πραγματικότητα της ζωής. Ίσως αυτός είναι και ο λόγος που το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης όσο περνούν τα χρόνια αυξάνει τους φίλους του.
Το φετινό 11ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Εικόνες του 21ου αιώνα, το οποίο ξεκινά την ερχόμενη Παρασκευή 13 Μαρτίου και διαρκεί έως τις 22 Μαρτίου ερευνά «για μια ακόμη φορά τις εικόνες εκείνες της κοινωνικής, ιστορικής, πολιτικής και, πάνω από όλα, ανθρώπινης πραγματικότητας του νέου αιώνα, που λειτουργούν ως εφαλτήριο για περιπετειώδεις κινηματογραφικές περιπλανήσεις». «Συνεπές στον κοινωνικό του χαρακτήρα, το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Εικόνες του 21ου αιώνα επιχειρεί και φέτος να ενεργοποιήσει τις συνειδήσεις των θεατών, να παίξει ενεργό ρόλο στην εναλλακτική ενημέρωση αλλά και την ψυχαγωγία τους, να αναδείξει ζητήματα που τα Μέσα Ενημέρωσης βάζουν σε δεύτερη μοίρα, να προκαλέσει έναν ζωντανό διάλογο» όπως εξηγεί ο εμπνευστής και καλλιτεχνικός διευθυντής Δημήτρης Εϊπίδης.

Στο παρασκήνιοΑπό κει και πέρα, στο «Πράσινο δωμάτιο», στο «Δωμάτιο με θέα» και στα άλλα στέκια των σινεφίλ αναμένεται για μία ακόμη χρονιά να κυριαρχήσουν οι συζητήσεις για το πόσο το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ και ο Δ. Εϊπίδης δεν στηρίζουν την ελληνική κινηματογραφία (πέρσι ο πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Σκηνοθετών Χ. Παπαδόπουλος είχε χρησιμοποιήσει σκληρές και άκομψες εκφράσεις), μια κουβέντα που τείνει να λάβει χαρακτηριστικά συντεχνιακού χαρακτήρα. Η μομφή κατά του καλλιτεχνικού διευθυντή ότι προτιμά «τηλεοπτικού χαρακτήρα» ντοκιμαντέρ εξακολουθεί να ισχύει αν και σύμφωνα με πληροφορίες δεν πρόκειται να πάρει διαστάσεις αλλά θα περιοριστεί στις παρέες. Άλλο θέμα στην ατζέντα του… espresso και του φραπέ, το νέο κινηματογραφικό νομοσχέδιο που εάν προχωρήσει σύμφωνα με το σχέδιο Γαβρά το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ θα αποκτήσει σχετική αυτονομία με άμεση ευθύνη του προϋπολογισμού και έλεγχο από το δ.σ. του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Ταινίες για τη Μαύρη ΉπειροΦέτος στο επίκεντρο βρίσκεται η Αφρική. Το αφιέρωμα έρχεται ως συνέχεια της κύριας θεματικής ενότητας του 8ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, με τίτλο «Αφρική: Άλυτα ζητήματα», η οποία είχε ρίξει φως στα μείζονα θέματα που χαρακτηρίζουν τους κοινωνικούς ιστούς των αφρικανικών λαών. Φέτος, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, αλλά και στην ευρύτερη Βαλκανική χερσόνησο, πραγματοποιείται αφιέρωμα σε αφρικανικά ντοκιμαντέρ σκηνοθετημένα από Αφρικανούς σκηνοθέτες, με ένα πρόγραμμα ταινιών που αντανακλούν την σύγχρονη πραγματικότητα της αφρικανικής ηπείρου – μια πραγματικότητα ευάλωτη και πολυσύνθετη, ιδωμένη εκ των έσω, από ανθρώπους, οι οποίοι όχι μόνο την κινηματογραφούν, αλλά και την προσδιορίζουν. Μ’ αυτό τον τρόπο, το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης συμμετέχει ενεργά στον παγκόσμιο διάλογο γύρω από την αφρικανική ήπειρο, και ταυτόχρονα στο παγκόσμιο κίνημα υποστήριξης και αλληλεγγύης. Ταινίες από το Τόγκο («The dancing forest» του Brice Laine), το Μάλι («Victims of our Riches» του Kal Toure), τη Λιβερία («Iron ladies of Liberia» της Siatta Scot Thompson και του Daniel Junge), τη Νότιο Αφρική («Keiskamma / a story of love» της Miki Redelinghuys) από αφρικανικές κινηματογραφίες άγνωστες στο ευρύτερο κοινό, απαρτίζουν το αφιέρωμα, που διαχωρίζεται θεματικά σε δυο μέρη: Από τη μία πλευρά, αποκαλύπτει μέσα από τις συγκλονιστικές εμπειρίες των ιθαγενών, έναν κόσμο απόλυτης φτώχιας, φυλετικών πολέμων, ραγδαίας εξάπλωσης του AIDS, οικονομικής εκμετάλλευσης και έλλειψης φαρμακευτικής και ιατρικής βοήθειας. Και από την άλλη, το αφιέρωμα ακολουθεί τις μοίρες Aφρικανών μεταναστών στην Ευρώπη, όπου αντί για τη Γη της επαγγελίας, ανακαλύπτουν έναν εφιαλτικό κόσμο εξαπάτησης, φυλακίσεων, κακομεταχείρισης, προκαταλήψεων και ρατσισμού.



Ντοκιμαντέρ στην Αυστρία σήμεραΑν περιμένει κανείς εικόνες από τις… Άλπεις και τα βουνά του Τιρόλο, είναι γελασμένος. Το αυστριακό ντοκιμαντέρ κερδίζει τα τελευταία χρόνια έδαφος στον διεθνή φεστιβαλικό χάρτη, καθώς οι νέοι Αυστριακοί ντοκιμαντερίστες ξεπερνούν τα σύνορα της χώρας τους και τολμούν να «ξύσουν» πληγές αυτού του πλανήτη, να σκιαγραφήσουν κόσμους άγνωστους, να αφηγηθούν ευάλωτες ανθρώπινες ιστορίες με χαρακτήρα οικουμενικό, όπως κάνουν πολλοί οι συνάδελφοί τους στις χώρες του κόσμου. Έτσι, το αφιέρωμα στα αυστριακά ντοκιμαντέρ μας οδηγεί στο δρόμο για την Μέκκα, ακολουθώντας τα βήματα ενός εβραίου από την Ουκρανία που ασπάστηκε τον μουσουλμανισμό («A road to Mecca» του George Misch), μας καλεί να διανύσουμε την διαδρομή Παρίσι – Ντακάρ, αλλά και όσα κρύβονται πλάι σ’ αυτήν («7915 km» του Nikolaus Geyrhalter) αποκαλύπτει το πολύπλοκο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα («Let’s make money» του Erwin Wagenhofer) και ρίχνει φως σε συναρπαστικές προσωπικότητες της τέχνης και του πολιτισμού («Who’s afraid of Kathy Acker?» της Barbara Caspar).

Μεξικανικό ντοκιμαντέρΟι ταινίες που απαρτίζουν το αφιέρωμα στο σύγχρονο μεξικανικό ντοκιμαντέρ, συνθέτουν ένα πολυπρισματικό πανόραμα της πρόσφατης μεξικανικής παραγωγής ταινιών τεκμηρίωσης. Στην πλειοψηφία τους, τα ντοκιμαντέρ –ανάμεσά τους τα «Born Without» της Eva Norvind, «Presumed Guilty» του Roberto Hernandez και «Ex voto para tres animas» του Diego Rivera Kohn- εστιάζουν σε ανθρώπινες ιστορίες, σε απόκληρους, σε ονειροπόλους, σε ανθρώπους της διπλανής πόρτας που περιμένουν ένα θαύμα. Και την ίδια στιγμή διατηρούν πλάι στις γήινες αφηγήσεις τους, στοιχεία ονειρικά, που μοιάζουν να έχουν ξεπηδήσει από αρχαίους μύθους. Οι Μεξικανοί δημιουργοί, στέκονται με αιχμηρή ματιά απέναντι στον κόσμο που τους περιβάλλει, δεν χάνουν όμως ούτε στιγμή την νοητή γραμμή που τους (και μας) ενώνει με το παρελθόν.

Τιμή στα πρόσωπαΤο φετινό Φεστιβάλ τιμά τον Φώτο Λαμπρινό, κινηματογραφιστή, αλλά και σημαντικό ερευνητή αρχειακού υλικού στην Ελλάδα, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, φιλοξενώντας συνολικά 11 ντοκιμαντέρ του Έλληνα δημιουργού.
Επίσης, πραγματοποιεί αφιέρωμα στον Stefan Schwietert, σ’ έναν απ’ τους σημαντικότερους δημιουργούς ντοκιμαντέρ για τη μουσική στον κόσμο.


Φωτογραφία και σκίτσοΠαράλληλα με τις ταινίες, οι εκθέσεις του 11ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ μας καλούν να στρέψουμε την σκέψη και το βλέμμα μας σε εικόνες που είτε απαθανατίστηκαν, είτε δημιουργήθηκαν στα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, φέρουν όμως μια κοινή συνισταμένη: Προασπίζουν το δικαίωμα όλων στην ελευθερία, την ειρήνη, την δικαιοσύνη, στα βασικά και αδιαίρετα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι φωτογραφικοί φακοί των Babak Salari και Βάσιας Πελεγράτη και η αιχμηρή πένα του Turhan Selcuk μας υπενθυμίζουν πως καμία γεωγραφική απόσταση δεν μπορεί να διασπάσει την οικουμενική ανάγκη για ευημερία. Όλες οι εκθέσεις του 11ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης θα διαρκέσουν από τις 13 έως τις 22 Μαρτίου 2009.