Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στο ένθετο "Π" της εφημερίδας "Αγγελιοφόρος", την Κυριακή 8 Ιουνίου 2008. Πρόκειται για μια "λεπτομέρεια του πίνακα" της επίσκεψης του στρατηγού Ντε Γκωλ στη Θεσσαλονίκη, στις 19 Μαΐου 1963. Προέκυψε από τη συνομιλία μου με την κ. Τέτη Στοϊκάκη - Νικολαΐδου, που τότε ήταν μεταφράστρια στο Λυσέ. Οι φωτογραφίες είναι σπάνιες διότι όλο το αρχειακό υλικό καταστράφηκε στη μεγάλη πυρκαγιά που έκαψε το Λυσέ τον Μάρτιο του 1968. Η φωτογραφία που δημοσιεύεται παραπλεύρως ανήκει στο αρχείο του Γαλλικού Ινστιτούτου και απεικονίζει τον Ντε Γκωλ να μιλά προς το προσωπικό και τους αποφοίτους του Λυσέ.--------------------------------------------------
Ήταν πριν από 45 χρόνια, Κυριακή 19 Μαΐου 1963, περί τις 11.08’ το πρωί σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής, όταν ο τότε Πρόεδρος της Γαλλίας, ο περίφημος στρατηγός Σαρλ Ντε Γκωλ εμφανίστηκε στην πόρτα του αεροπλάνου που προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο της Μίκρας, στη Θεσσαλονίκη, συνοδευόμενος από τον υπουργό Εξωτερικών Κουβ Ντε Μυρβίλ.
Ήδη, από τις 16 του μηνός στην Αθήνα, είχε ανταλλάξει τα πολιτικά μηνύματα με τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή. Ωστόσο, η Μακεδονία ήταν τότε πολύ περισσότερο συνδεδεμένη με τα θέματα ασφάλειας της Ελλάδας και η επίσκεψη Ντε Γκωλ στην πρωτεύουσα της Μακεδονίας είχε τη σημασία της. Μία μέρα πριν χειρουργείται ο τότε Βασιλιάς Παύλος και ο κλονισμός της υγείας του θα τον οδηγήσει στο μοιραίο τον Μάρτιο του 1964, ενώ τρεις μέρες μετά (22/5/1963) δολοφονείται ο βουλευτής Γρηγόρης Λαμπράκης.
Ο Ντε Γκωλ στη Μισιόν Λαΐκ
Στις 4.30 το μεσημέρι, σύμφωνα με το πρόγραμμα, επρόκειτο να μεταβεί στο συμμαχικό κοιμητήριο Ζέιντελικ για να καταθέσει στεφάνι. Στον πηγαιμό θα επισκεπτόταν το Γαλλικό Προξενείο και τη «Μισιόν Λαΐκ» όπως αποκαλούσαν τότε το Γαλλικό Ινστιτούτο (MLF - Mission Laique Francaise).
Οι φωτογραφίες από την «μεγάλη επίσκεψη» είναι σπάνιες, δοθέντος ότι το 1968 κάηκε το Λυσέ και μαζί καταστράφηκε όλο το αρχειακό υλικό.
Η Τέτη Στοϊκάκη – Νικολαΐδου, ένα από τα λίγα άτομα που είδαν από κοντά τον μεγάλο πολιτικό, ήταν τότε γραμματέας στο Λυσέ, υπεύθυνη για τις εγγραφές και την είσπραξη των διδάκτρων. Ωστόσο, η πολύ καλή γνώση της γαλλικής και της ελληνικής γλώσσας αλλά και το γεγονός ότι ήταν η μόνη που γνώριζε γαλλική γραφομηχανή, είχε ως συνέπεια να κάνει μεταφράσεις: από μεταπτυχιακές εργασίες μέχρι αποδελτίωση Τύπου.
Διευθυντής τότε νεοφερμένος ο Gilbert Bron, «ένας sui generis τύπος, ενάντια σε όλα όσα είχαμε μάθει» αλλά το πραγματικό κουμάντο το έκανε η Υβόν Ντενεζί.
Ήδη από χρόνια, «μαθαίναμε και γνωρίζαμε το γαλλικό σαβουάρ βιβρ καθώς η Σούλη Οικονόμου, η Μαρία Τζελεπή κι εγώ ήμασταν τα κορίτσια που υποδεχόμασταν τους προσκεκλημένους ομιλητές».
Το πρωτόκολλο
Παρά το γεγονός ότι ήταν «μαθημένες στο πρωτόκολλο» από καιρό, ενόψει της υποδοχής του Ντε Γκωλ «μας φώναξε ο μεσιέ Μπρον, εμένα και την κυρία Ντενεζί, και μας λέει δείχνοντας εμένα: ‘‘Πρόσεξε, δεν θα κάνεις καμία υπόκλιση’’. ‘‘Οι γυναίκες δεν υποκλίνονται παρά μόνον στη βασίλισσα’’, μου είπε η κ. Ντενεζί».
Όσον αφορά τις προσφωνήσεις, «Δεν θα μιλήσεις καθόλου» μου είπαν. «Θα πεις μόνο ‘‘μεσιέ’’, όχι ‘‘μεσιέ λε ζενεράλ’’ γιατί υποτιμάται η γυναίκα όταν προσφωνεί τον άνδρα με την ιδιότητά του». Ενδυματολογικά είχε βγει οδηγία πως θα είναι ντυμένοι: σκούρο κοστούμι οι άνδρες, ενώ οι γυναίκες να είναι κόσμιες!
«Ήμασταν μόνο εμείς στο Λυσέ. Κανείς επίσημος, παρά μόνο τα στελέχη του Λυσέ» λέει η κ. Στοϊκάκη - Νικολαΐδου.
Η καρτ ποστάλ και το Κυπριακό
«Το Λυσέ είχε επάνω ένα διαμέρισμα. Εγώ τον είδα να κατεβαίνει από το διαμέρισμα για να γίνει ξενάγηση. Κατεβαίνοντας από τις σκάλες για να ξεναγηθεί, έπρεπε να περάσει από το γραφείο μου. Περνώντας από το γραφείο μου είχα μια κάρτ ποστάλ που μου ‘στειλε μια καλή μου φίλη από την Κύπρο, που το 1960 είχε αποκτήσει την ανεξαρτησία της. Με ρώτησε «τι είναι αυτό;» και όταν εγώ του απάντησα «Το κράτος της Κύπρου», είπε «Μου είναι άγνωστο αυτό το κράτος». «Δεν θέλω να πιστεύω ότι η Κύπρος του ήταν άγνωστη. Η αποστροφή του έδειχνε ότι κάτι δεν ήθελε. Είδα την κ. Ντενεζί και τον Ζιλμπέρ Μπρον από δίπλα να τους ανάβουν τα λαμπάκια. Με κάλεσαν να δώσω εξηγήσεις την επόμενη μέρα. ‘‘Γιατί το έκανες; Δεν σου είπα δύο μέρες πριν ότι πρέπει να καθαρίσεις το γραφείο σου από την ακαταστασία;’’». Δεν μίλησαν για τίποτε περισσότερο από ακαταστασία… «Μου την πήραν και την σκίσανε την άλλη μέρα» λέει.
Στη συνέχεια πήγε στην αίθουσα διαλέξεων όπου μίλησε ενώπιον όλων σε μια περίπου 3λεπτη ομιλία, μάλλον βιαστικά.
Οι εντυπώσεις
Πως ήταν άραγε ο στρατηγός που έσωσε την τιμή της Γαλλίας στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο; «Σε προσωπικό επίπεδο δεν μπορούμε να τον περιγράψουμε παρά μόνο ως έναν ευγενικό άνθρωπο. Να μην ξεχνάμε ότι ήταν στρατηγός και μετρημένος στις κινήσεις του. Δεν μπορούμε να τον συγκρίνουμε με τον Γέλτσιν και τον Μπερλουσκόνι ή τον Σαρκοζί» υποστηρίζει η κ. Στοϊκάκη.
Ένοιωθαν τότε ότι υποδεχόταν ένα αστέρι της παγκόσμιας πολιτικής σκηνής;
«Ήμασταν αθώοι, παιδάκια. Δεν νοιώθαμε να υποδεχόμαστε έναν σταρ της πολιτικής. Γιατί από τη μια ο συγκεκριμένος χώρος είχε μια γκλαμουριά για οποιονδήποτε ερχόταν να μιλήσει. Κι από την άλλη δεν υπήρχε τηλεόραση» απαντά η κ. Στοϊκάκη.
Ο Σαρκοζί και ο Λαμαρτίνος
Ήδη, από τις 16 του μηνός στην Αθήνα, είχε ανταλλάξει τα πολιτικά μηνύματα με τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή. Ωστόσο, η Μακεδονία ήταν τότε πολύ περισσότερο συνδεδεμένη με τα θέματα ασφάλειας της Ελλάδας και η επίσκεψη Ντε Γκωλ στην πρωτεύουσα της Μακεδονίας είχε τη σημασία της. Μία μέρα πριν χειρουργείται ο τότε Βασιλιάς Παύλος και ο κλονισμός της υγείας του θα τον οδηγήσει στο μοιραίο τον Μάρτιο του 1964, ενώ τρεις μέρες μετά (22/5/1963) δολοφονείται ο βουλευτής Γρηγόρης Λαμπράκης.
Ο Ντε Γκωλ στη Μισιόν Λαΐκ
Στις 4.30 το μεσημέρι, σύμφωνα με το πρόγραμμα, επρόκειτο να μεταβεί στο συμμαχικό κοιμητήριο Ζέιντελικ για να καταθέσει στεφάνι. Στον πηγαιμό θα επισκεπτόταν το Γαλλικό Προξενείο και τη «Μισιόν Λαΐκ» όπως αποκαλούσαν τότε το Γαλλικό Ινστιτούτο (MLF - Mission Laique Francaise).
Οι φωτογραφίες από την «μεγάλη επίσκεψη» είναι σπάνιες, δοθέντος ότι το 1968 κάηκε το Λυσέ και μαζί καταστράφηκε όλο το αρχειακό υλικό.
Η Τέτη Στοϊκάκη – Νικολαΐδου, ένα από τα λίγα άτομα που είδαν από κοντά τον μεγάλο πολιτικό, ήταν τότε γραμματέας στο Λυσέ, υπεύθυνη για τις εγγραφές και την είσπραξη των διδάκτρων. Ωστόσο, η πολύ καλή γνώση της γαλλικής και της ελληνικής γλώσσας αλλά και το γεγονός ότι ήταν η μόνη που γνώριζε γαλλική γραφομηχανή, είχε ως συνέπεια να κάνει μεταφράσεις: από μεταπτυχιακές εργασίες μέχρι αποδελτίωση Τύπου.
Διευθυντής τότε νεοφερμένος ο Gilbert Bron, «ένας sui generis τύπος, ενάντια σε όλα όσα είχαμε μάθει» αλλά το πραγματικό κουμάντο το έκανε η Υβόν Ντενεζί.
Ήδη από χρόνια, «μαθαίναμε και γνωρίζαμε το γαλλικό σαβουάρ βιβρ καθώς η Σούλη Οικονόμου, η Μαρία Τζελεπή κι εγώ ήμασταν τα κορίτσια που υποδεχόμασταν τους προσκεκλημένους ομιλητές».
Το πρωτόκολλο
Παρά το γεγονός ότι ήταν «μαθημένες στο πρωτόκολλο» από καιρό, ενόψει της υποδοχής του Ντε Γκωλ «μας φώναξε ο μεσιέ Μπρον, εμένα και την κυρία Ντενεζί, και μας λέει δείχνοντας εμένα: ‘‘Πρόσεξε, δεν θα κάνεις καμία υπόκλιση’’. ‘‘Οι γυναίκες δεν υποκλίνονται παρά μόνον στη βασίλισσα’’, μου είπε η κ. Ντενεζί».
Όσον αφορά τις προσφωνήσεις, «Δεν θα μιλήσεις καθόλου» μου είπαν. «Θα πεις μόνο ‘‘μεσιέ’’, όχι ‘‘μεσιέ λε ζενεράλ’’ γιατί υποτιμάται η γυναίκα όταν προσφωνεί τον άνδρα με την ιδιότητά του». Ενδυματολογικά είχε βγει οδηγία πως θα είναι ντυμένοι: σκούρο κοστούμι οι άνδρες, ενώ οι γυναίκες να είναι κόσμιες!
«Ήμασταν μόνο εμείς στο Λυσέ. Κανείς επίσημος, παρά μόνο τα στελέχη του Λυσέ» λέει η κ. Στοϊκάκη - Νικολαΐδου.
Η καρτ ποστάλ και το Κυπριακό
«Το Λυσέ είχε επάνω ένα διαμέρισμα. Εγώ τον είδα να κατεβαίνει από το διαμέρισμα για να γίνει ξενάγηση. Κατεβαίνοντας από τις σκάλες για να ξεναγηθεί, έπρεπε να περάσει από το γραφείο μου. Περνώντας από το γραφείο μου είχα μια κάρτ ποστάλ που μου ‘στειλε μια καλή μου φίλη από την Κύπρο, που το 1960 είχε αποκτήσει την ανεξαρτησία της. Με ρώτησε «τι είναι αυτό;» και όταν εγώ του απάντησα «Το κράτος της Κύπρου», είπε «Μου είναι άγνωστο αυτό το κράτος». «Δεν θέλω να πιστεύω ότι η Κύπρος του ήταν άγνωστη. Η αποστροφή του έδειχνε ότι κάτι δεν ήθελε. Είδα την κ. Ντενεζί και τον Ζιλμπέρ Μπρον από δίπλα να τους ανάβουν τα λαμπάκια. Με κάλεσαν να δώσω εξηγήσεις την επόμενη μέρα. ‘‘Γιατί το έκανες; Δεν σου είπα δύο μέρες πριν ότι πρέπει να καθαρίσεις το γραφείο σου από την ακαταστασία;’’». Δεν μίλησαν για τίποτε περισσότερο από ακαταστασία… «Μου την πήραν και την σκίσανε την άλλη μέρα» λέει.
Στη συνέχεια πήγε στην αίθουσα διαλέξεων όπου μίλησε ενώπιον όλων σε μια περίπου 3λεπτη ομιλία, μάλλον βιαστικά.
Οι εντυπώσεις
Πως ήταν άραγε ο στρατηγός που έσωσε την τιμή της Γαλλίας στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο; «Σε προσωπικό επίπεδο δεν μπορούμε να τον περιγράψουμε παρά μόνο ως έναν ευγενικό άνθρωπο. Να μην ξεχνάμε ότι ήταν στρατηγός και μετρημένος στις κινήσεις του. Δεν μπορούμε να τον συγκρίνουμε με τον Γέλτσιν και τον Μπερλουσκόνι ή τον Σαρκοζί» υποστηρίζει η κ. Στοϊκάκη.
Ένοιωθαν τότε ότι υποδεχόταν ένα αστέρι της παγκόσμιας πολιτικής σκηνής;
«Ήμασταν αθώοι, παιδάκια. Δεν νοιώθαμε να υποδεχόμαστε έναν σταρ της πολιτικής. Γιατί από τη μια ο συγκεκριμένος χώρος είχε μια γκλαμουριά για οποιονδήποτε ερχόταν να μιλήσει. Κι από την άλλη δεν υπήρχε τηλεόραση» απαντά η κ. Στοϊκάκη.
Ο Σαρκοζί και ο Λαμαρτίνος
Κι αν είχε την τύχη να συναντήσει το Νικολά Σαρκοζί, έχοντας συνοδεύσει ως μεταφράστρια τον διάσημο Γάλλο αρχιτέκτονα Λε Κορμπιζιέ αλλά και τον Βιλ Ντε Κλερκ, τι θα του έλεγε η μεταφράστρια του Λυσέ; «Ευελπιστώ σε σας κ. Σαρκοζί, να ελαττώσετε τις πυρηνικές δοκιμές και να επιτρέψετε τον κόσμο να ζήσει σε ένα υγιές περιβάλλον. Θα του απήγγειλα και στίχους από τη «Λίμνη» του Λαμαρτίνου που από τον 19ο αιώνα είχαν εκθειάσει τη φύση έχοντας καταλάβει ότι πρέπει να σέβονται τη φύση».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου