Η κρίση και οι εφημερίδες - τι γίνεται από δω και πέρα

Το διάβασα στην σαββατιάτικη "Καθημερινή" http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles
_world_100004_19/06/2010_405170

H κρίση δεν έφερε «θάνατο εφημερίδων»

Mικρότερη η ζημία στην Ευρώπη απ’ ό,τι στις ΗΠΑ – Ανθηση σε Κίνα, Ινδία

Tης Θαλειας Kαρταλη

Οταν τον Δεκέμβριο του 2008, η Τribune Company, ένας από τους κολοσσούς στον χώρο των αμερικανικών ΜΜΕ, κάτοχος μεταξύ άλλων των LA Times, μιας από τις μεγαλύτερες σε κυκλοφορία εφημερίδες των Ηνωμένων Πολιτειών, κήρυξε πτώχευση, οι πάντες άρχισαν πλέον να μιλούν ανοιχτά γι' αυτό που ήδη είχε αρχίσει να σιγοψιθυρίζεται επί μία δεκαετία τουλάχιστον: Ο «θάνατος των εφημερίδων» ήταν προ των πυλών.
Οι ειδήσεις περί χρεοκοπίας στον χώρο της ενημέρωσης άρχισαν να πέφτουν βροχή. Λίγο αργότερα, τον Φεβρουάριο του 2009, μια άλλη σημαντική εφημερίδα των ΗΠΑ, η SaFrancisco Chronicle, μέλος του ομίλου Hearst Corporation, ανακοίνωνε ότι θα προχωρούσε σε σημαντικές περικοπές θέσεων εργασίας, με στόχο τη μείωση του κόστους προκειμένου να ανταποκριθεί στα τεράστια χρέη της και με κίνδυνο πάντα το κλείσιμο της εφημερίδας.
Την ίδια εποχή γίνονταν γνωστά τα τεράστια οικονομικά προβλήματα των New York Times, οι οποίοι υπό το βάρος χρεών, που ξεπερνούσαν το 1 δισ. δολάρια, είχαν αναγκαστεί ήδη από την προηγούμενη χρονιά να υποθηκεύσουν τα νέα πανάκριβα γραφεία τους στο κέντρο του Μανχάταν.
Στην Ευρώπη, το τελευταίο κρούσμα ήλθε πρόσφατα από τη γαλλική Le Monde, η οποία κινδυνεύει να κλείσει σε περίπτωση που δεν βρεθεί άμεσα στρατηγικός επενδυτής, για την αγορά της πλειοψηφίας των μετοχών, οι οποίες τα τελευταία 60 χρόνια ελέγχονταν από τους ίδιους τους δημοσιογράφους της εφημερίδας. Πριν από λίγες ημέρες, ο Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (OECD) έδωσε στη δημοσιότητα έκθεση, σύμφωνα με την οποία οι ευρωπαϊκές εφημερίδες έχουν υποστεί λιγότερη ζημιά από την κρίση απ' ό,τι οι αμερικανικές, ενώ στις νέες ανερχόμενες οικονομικές δυνάμεις, όπως η Βραζιλία, η Ινδία και η Κίνα, ο Τύπος γνωρίζει μεγάλη άνθηση.
Στην Ευρώπη, με εξαίρεση την Ελλάδα και την Ισπανία, όπου διαπιστώνεται μια μείωση της τάξης του 20% και του 16% αντίστοιχα, η κρίση φαίνεται να επηρέασε λιγότερο από ό,τι αναμενόταν τον χώρο του Τύπου, ο οποίος στις περισσότερες χώρες κινήθηκε σε μονοψήφια ποσοστά συρρίκνωσης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις ΗΠΑ για τη διετία 2007-2009 ήταν 30%.

Η διαφήμιση

Ενας από τους λόγους, σύμφωνα με την έκθεση, που εξηγεί την πολύ καλύτερη εικόνα που παρουσιάζει ο Τύπος στην Ευρώπη, είναι το γεγονός ότι δεν στηρίζεται τόσο πολύ στη διαφήμιση. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, το 2008, το 87% των εσόδων των αμερικανικών εφημερίδων προήλθε από τη διαφήμιση, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τη Γερμανία, την Ισπανία και τη Σουηδία δεν ξεπέρασε το 57%, με τη διαφορά να καλύπτεται από την κυκλοφορία και τις συνδρομές. «Σίγουρα τα στοιχεία αυτά δεν συνηγορούν στη μέχρι τώρα κρατούσα άποψη πως οδεύουμε σε θάνατο των εφημερίδων», συμπεραίνει η έκθεση του OECD, άποψη με την οποία φαίνεται να συμφωνούν και αρκετοί άλλοι.
Σύμφωνα με τον βρετανικό Εconomist, ο «θάνατος των εφημερίδων» δεν αποτελεί πλέον θέμα συζήτησης. Οι προτάσεις της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Εμπορίου για τη διάσωση του Τύπου και την αναμόρφωση της έντυπης δημοσιογραφίας ώστε να προσαρμοστεί με όσο το δυνατό λιγότερους συμβιβασμούς στην υψηλή ποιότητά της στην πραγματικότητα που δημιούργησε μεταξύ άλλων η οικονομική ύφεση, είναι σύμφωνα με το σχετικό άρθρο ξεπερασμένες. «Παγκοσμίως στον χώρο του Τύπου, τα σημάδια της κρίσης είναι ελάχιστα. Στη Γερμανία και τη Βραζιλία η κρίση δεν άγγιξε καν τις εφημερίδες, ενώ ακόμη και στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι εφημερίδες που αντιμετώπιζαν τα μεγαλύτερα προβλήματα, όχι μόνον επιβίωσαν, αλλά κατάφεραν να μετατραπούν και πάλι σε κερδοφόρες επιχειρήσεις», σημειώνει ο Εconomist.
Το κόστος, ωστόσο, υπήρξε τεράστιο, κυρίως για τους εργαζόμενους στον Τύπο, καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία της Αμερικανικής Ενωσης Συντακτών, από το 2007 έχουν χαθεί πάνω από 13.000 θέσεις εργασίας, ενώ τίθενται επί τάπητος και ζητήματα που αφορούν την ποιότητα, καθώς ο αναγνώστης καλείται πλέον να πληρώσει περισσότερα για ένα προϊόν με λιγότερες σελίδες, ενώ σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις, οι εφημερίδες αρνούνται συνδρομές σε απομακρυσμένες περιοχές, που αυξάνουν το κόστος.