Η Κάρλα Μπρούνι - Σαρκοζί στην Τυνησία

Χωρίς λόγια...

FOTΟ: AP PhotoPatrick Kovarik, Pool

Επιτάφιος στην Άθυτο

Επιτάφιος στο χωριό, Μεγάλη Παρασκευή στην Άθυτο. Παρά τον πολύ κόσμο στην περιφορά, η κατάνυξη στην εκκλησία του Άι Δημήτρη είναι ιδαίτερη. Συμμετέχει όλο το χωριό. Χωρίς μεγάφωνα, χωρίς φιοριτούρες. Και η περιφορά στο Βράχο και στα στενά του χωριού, ορατή από τον Κουτσόμυλο, εικόνα ηρεμίας, εικόνα γλυκού πένθους για το θάνατο που μας περιτριγυρίζει και την ελπίδα της Ανάστασης.

29Απρ2008

FOTO: @Γ. ΚΕΣΣΟΠΟΥΛΟΣ / "Μεγάλη Παρασκευή στην Άθυτο", 25-4-2008

Υ.Γ.

Το πετρέλαιο ανεβαίνει, το ρύζι με δελτίο, οι μισθοί 30% πάνω – ο τιμάριθμος 120% πάνω από το 2001. Αρχίσανε κι οι διαδηλώσεις για την έλλειψη τροφίμων στην αγορά.
Κατοχή εκσυγχρονισμένη.
28Απρ2008

Υ.Γ.

Η Φραουλίτσα (ή φράου Λίτσα) του ALTER είναι Μανωλάδας;
28Απρ2008

Το όνειρο του… 1,5% και η πολιτική για τον πολιτισμό

Προς επίρρωση όσων έγραφα πριν από λίγες μέρες για παντελή απουσία πολιτιστικής πολιτικής, ήρθε ερώτηση στη Βουλή δεκατριών βουλευτών του ΠΑΣΟΚ για το 1,5% των ακαθαρίστων εσόδων τους που πρέπει να αποδίδουν οι τηλεοπτικοί σταθμοί στο Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Είναι το παλιό 1,5%, δεν είναι το καινούριο. Είναι εκείνο που η ΝΔ απαιτούσε μετά μανίας επί ΠΑΣΟΚ και το ΠΑΣΟΚ δεν έκανε τίποτα για να αποδοθεί αυτό στο ελληνικό σινεμά. Με πρωτεργάτη τον μετέπειτα γενικό γραμματέα του ΥΠΠΟ Χρ. Ζαχόπουλο, η ΝΔ είχε κάνει το 1,5% ούτε λίγο ούτε πολύ αντιπολιτευτική σημαία της στα πολιτιστικά. Τόσο, που είχε γίνει πεποίθηση σε όλους ότι η άνοδος της ΝΔ στην εξουσία και πολύ περισσότερο η ανάληψη του ΥΠΠΟ από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, σήμαινε σχεδόν «αυτοδικαίως» την αποκατάσταση της αδικίας των καναλαρχών σε βάρος του ελληνικού κινηματογράφου.
Κι όμως. Τίποτα δεν έγινε, τίποτα δεν άλλαξε γιατί απλά η ΝΔ δεν είχε πολιτική για τον πολιτισμό. Άρα δεν μπορούσε να έχει σχέδιο, αποφάσεις και αποφασιστικότητα. Μέχρι και ο Παπαλιός, «δικός» της επικεφαλής του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου και, συνάμα, σοβαρός, επαναστάτησε.
Έτερη συνέπεια της παντελούς απουσίας συγκεκριμένου σχεδιασμού, το υπόμνημα που έστειλαν στον πρωθυπουργό οι δήμαρχοι οκτώ δήμων της Θεσσαλονίκης με το οποίο διαμαρτύρονται και ζητούν οφειλόμενα ύψους 4 εκατομμυρίων ευρώ από το ΥΠΠΟ μέσω προγραμματικών συμβάσεων.
Είπαμε: κανείς δεν συμφωνεί με τα «προικοσύμφωνα» που άφησε το ΠΑΣΟΚ δεσμεύοντας κονδύλια και για χρόνια που… δεν ήρθαν ακόμη, αλλά κανείς μα κανείς δεν συμφωνεί με την απόλυτη ασυνέχεια στη λειτουργία του κράτους. Επιχείρηση να αγόραζε η ΝΔ θα όφειλε να αναλάβει τις υποχρεώσεις του προηγούμενου ιδιοκτήτη. Αντ’ αυτού, με μια φράση και μια εμμονή, που εξέφραζε ο τότε γενικός γραμματέας του ΥΠΠΟ Χρ. Ζαχόπουλος, οι προγραμματικές συμβάσεις έπαψαν να αναγνωρίζονται σα να είχαν βάλει υπογραφές μόνο οι δήμοι. Ορισμένες αναθεωρήθηκαν, κάποιες νέες υπογράφτηκαν, αλλά ποτέ δεν ακούσαμε μια συγκεκριμένη πολιτική στο θέμα της συνεργασίας του ΥΠΠΟ με την τοπική αυτοδιοίκηση, τι τέλος πάντων θα ήταν αυτό που θα υποκαθιστούσε τις βαριές προγραμματικές συμβάσεις για να υπάρχει συνέχεια πολιτικής –ή έστω πολιτική.
Και δεν είναι μόνο οι πολιτιστικές δράσεις που χάνονται –μεταξύ αυτών και αξιόλογες, όπως πολιτιστική «Ίριδα» της «πράσινης» Σταυρούπολης που έκανε πολύ σημαντικό έργο. Είναι δεκάδες άνθρωποι που μένουν απλήρωτοι, αλλά και το «πνίξιμο» κάθε πολιτιστικής προσπάθειας της Δυτικής, κυρίως, Θεσσαλονίκης αλλά και γενικότερα της τοπικής αυτοδιοίκησης.
27Απρ2008

Υ.Γ.

Πολλοί έφυγαν ανήμερα του Πάσχα. Όμως έφυγε κι ο Μάριος μόλις στα 54. Για να μας θυμίσει ότι ακόμη κι όταν όλη η Ελλάδα «πίνει και μεθά», χορεύει και γελά, «κάπου νυχτώνει κι ο ήλιος παγώνει»…
27Απρ2008

«Το σημαντικό είναι η ίδια η ζωή»

Καμιά φορά ακούς ή διαβάζεις απλές κουβέντες που εκφράζουν μεγάλες αλήθειες και, ενίοτε, μεγάλες παραδοχές. Διάβαζα στο «Επτά» της «Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας» τη συνέντευξη του Πέτερ Χάντκε στο Νίνο Φενέκ Μικελίδη, με τον Αυστριακό συγγραφέα (θεατρικό αλλά όχι μόνο) να λέει: «Η πολιτική και η ζωή είναι ταυτόσημα. Δεν μπορείς να τα ξεχωρίσεις. Καθημερινά τη ζούμε, όπου κι αν βρισκόμαστε». Μεγάλη παραδοχή. Απλή και μεγάλη. Και ανυπόκριτη. Που συνεπάγεται και ευθύνες. Αφορμή για τη συνέντευξη, το θεατρικό έργο «Όταν ο ένας δεν ήξερε για τον άλλον» που ανεβαίνει από τις 7 Μαΐου στο θέατρο «Σημείο», στην Αθήνα, σε μετάφραση Κατερίνας Σχινά και σκηνοθεσία Νίκου Διαμαντή.
«Γνώρισα» τον Πέτερ Χάντκε (στη φωτογραφία ανάβει ένα κερί στη μνήμη των νεκρών από τους νατοϊκούς βομβαρδισμούς στο χωριό Retimlje του Κοσσυφοπεδίου / Darko Dozet) κατά τη διάρκεια του νατοϊκού βομβαρδισμού της Σερβίας, το 1999, όπως οι περισσότεροι. Ήταν από τους λίγους και, επιπλέον, από τους πρωτοπόρους του αποκαλούμενου πνευματικού κόσμου που άσκησαν ανοιχτά κριτική στη στάση της Δύσης, τόσο των ΗΠΑ όσο και της ΕΕ. Μου αρέσουν οι «καλλιτέχνες» που τολμούν να παρεμβαίνουν δημόσια σε πολιτικά και κοινωνικά θέματα. Μου δείχνουν ότι πρώτον γνωρίζουν, δεύτερον ενδιαφέρονται και τρίτον δεν κολώνουν. Δεν εξαρτούν το νόμπελ τους από την κολακεία. Δεν εξαρτώνται καν από το νόμπελ τους.
Ο Χάντκε ξεκινά με μια αφοπλιστική απάντηση, χτύπημα στον ξύλινο λόγο των συνεντευξιαζόμενων. «Το θέατρο αποτελεί ένα σημαντικό τμήμα της ζωής σας…» ερωτάται –στερεότυπα- από τον δημοσιογράφο. «Το σημαντικό για μένα είναι η ίδια η ζωή. Να βρεις μια ισορροπία με τον εαυτό σου». Μια δήλωση που ισοδυναμεί με ποίημα. ένα ποίημα που θα μπορούσε να του χαρίσει το Νόμπελ.
Και μιας και ο Χάντκε μιλά για πολιτική, αναδημοσιεύω δύο ατάκες του που αν τις έλεγε κάποιος άλλος (ενδεχομένως πολιτικός), σε κάποιο άλλο μέσον (ενδεχομένως στην τηλεόραση) θα μπορούσαν να προκαλέσουν σάλο. Κι όμως, δεν τις είπε κανείς άλλος. Λέει, λοιπόν, ότι «Αν πας στο Κόσοβο, με κυριλλικά γράμματα στο αυτοκίνητό σου, να είσαι σίγουρος πως ακόμη και μικρά παιδιά, τριών τεσσάρων χρόνων, θ’ αρχίσουν να σου πετάνε πέτρες».
Και κάτι ακόμη: «Οι άνθρωποι στα Βαλκάνια διέπραξαν πολλά εγκλήματα, αλλά τα μεγαλύτερα εγκλήματα τα διέπραξε ο δυτικό κόσμος με την αναγνώριση των μικρών αυτών κρατών στα Βαλκάνια».
Και μετά λένε ότι ο πνευματικός κόσμος τελεί σε χειμερία νάρκη. Κι όταν μιλάει, μήπως ποιος τον ακούει;
27Απρ2008

ΚΑΛΗ ΛΑΜΠΡΗ!

Πατήστε κλικ στην εικόνα για να διαβάσετε. Αν θέλετε...

Για να υπάρχουν πλούσιοι χρειάζονται και φτωχοί!

Αν πιστέψουμε την τηλεόραση, το φετινό μας Πάσχα είναι a priori χαμένη υπόθεση. Καλύτερα να μην το ζήσουμε. Δεν έχει νόημα αφού η ακρίβεια κινείται σε ύψη ρεκόρ, η βενζίνη στα 1,2 στάνταρ, τα διόδια 100% πάνω (μαζί και μια καλημέρα ακριβή), ο καφές στα 5,50 ευρώ στην Αριστοτέλους (και σε δίνουν μαζί το μπουκαλάκι το νερό για να… δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα), η ντομάτα στα 5 ευρώ, το αρνάκι στα 12 χώρια που δεν μπορούμε ποτέ να είμαστε σίγουροι αν είναι καρδιτσιώτικο, σερραϊκό ή ντόπιο, και δεν είναι ρουμάνικο ή σκοπιανό. Και πάντα υπάρχει μια δικαιολογία. Κάποτε όταν έπεφτε το Χρηματιστήριο της Αθήνας, έλεγαν οι ειδήμονες ότι ακολουθούσε την πτώση των ξένων χρηματιστηρίων. Μπούρδες. Φτηνές δικαιολογίες. Για μας τους άσχετους. Τώρα, για όλα φταίει η τιμή του «αργού» (ενν. πετρελαίου). Δηλαδή ανεβαίνει το βαρέλι, σάλτα και το κατσικάκι! Να ανέβαιναν η βαρελίσια μπίρα και το βαρελίσιο τυρί, να πω ναι, εντάξει, έχει μια λογική… Αλλά το κατσικάκι;
Για τους κερδοσκόπους ούτε κουβέντα. Κάθε χρόνο τα ίδια και τα ίδια. Μέχρι και ο Νίκος Τσιαμτσίκας άρχισε να κάνει ελλιπείς ελέγχους -βγαίνει για αυτοψία μόνο Χριστούγεννα και Πάσχα.
Ελεγκτικοί μηχανισμοί για τους κερδοσκόπους πουθενά. Η ελεύθερη αγορά μόνιμη επωδός. Φταίνε και οι καταναλωτές που δεν επιλέγουν το φθηνότερο. Αλλά που να το βρουν; Τα καρτέλ τα στέλνει στην Επιτροπή Ανταγωνισμού ο κ. Κοντός. Πάει κι ο κοντός ψαλμός… Ποια Επιτροπή είπατε;
Μια πολιτική, ως φαίνεται, υπάρχει: ας πλουτίσουν όσοι μπορούν να πλουτίσουν. Οι άλλοι; Για να υπάρχουν πλούσιοι χρειάζονται και φτωχοί!

23Απρ2008

Σώστε τα μουλάρια!

Με πρωτοβουλία του πρ. βουλευτή Β’ Θεσσαλονίκης - κτηνιάτρου κ. Δημήτρη Γαλαμάτη ξεκινά ενημερωτική εκστρατεία για την προστασία και διάσωση του ελληνικού ημίονου (μουλαριού), οι πληθυσμοί του οποίου φθίνουν δραματικά τα τελευταία χρόνια.
Σήμερα στην Ελλάδα έχουν απομείνει μόλις 13.031 ημίονοι από τους 179.000 που υπήρχαν το 1970. Οι «ημίονοι» προέρχονται από τη διασταύρωση αλόγων - γαϊδουριών και δεν αναπαράγονται μεταξύ τους, καθώς γεννιούνται στείροι. Η συνεχιζόμενη και ραγδαία μείωση του αριθμού των ελληνικών γαϊδουριών,έχει – μεταξύ άλλων- δραματική επίπτωση και στον πληθυσμό των ημιόνων. Οι ημίονοι σήμερα χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα κυρίως ως ζώα εργασίας σε διάφορους δασικούς συνεταιρισμούς. Περίπου 200 ημίονοι χρησιμοποιούνται σήμερα από το μεγαλύτερο Δασικό Συνεταιρισμό της χώρας, που εδρεύει στο Σταυρό Θεσσαλονίκης, για τη μεταφορά ξυλείας, δημιουργία αντιπλημμυρικών φραγμάτων , αποκατάσταση πυρόπληκτων περιοχών, κλπ.
Στο πλαίσιο της παραπάνω πρωτοβουλίας ο κ. Δ. Γαλαμάτης, μαζί με τον επίκουρο Καθηγητή Κτηνιατρικής του Α.Π.Θ κ. Γεώργιο Αρσένο και συνεργάτες τους θα επισκεφθούν αύριο Μ. Τετάρτη 23 Απριλίου στις 12:00 το μεσημέρι στο Σταυρό Θεσσαλονίκης, τις εγκαταστάσεις όπου σταβλίζονται τα ζώα εργασίας των μελών του Δασικού Συνεταιρισμού Σταυρού «Η Ένωση» και θα συζητήσουν με μέλη του σχετικά με προβλήματα που αντιμετωπίζουν αναφορικά με τη διατροφή, τη φροντίδα και την υγεία των ημιόνων. Σημειώνεται ότι την επίσκεψη θα πλαισιώσουν εκπρόσωποι του Ελληνικού Ταμείου Μέριμνας Ζώων (Greek Animal Welfare Fund - GAWF), οργάνωσης που εδρεύει στην Αγγλία και προσφέρει δωρεάν κτηνιατρικές υπηρεσίας σε ιδιοκτήτες ιπποειδών εργασίας σε όλη την Ελλάδα.
Στις 20:00 το βράδυ της ίδιας μέρας (23/04/2008) θα διοργανωθεί στο Σταυρό, σε αίθουσα του Δήμου Ρεντίνας, ενημερωτικό σεμινάριο με θέμα: Ο ρόλος των ιπποειδών εργασίας και ιδιαίτερα των ημιόνων στην ελληνική ύπαιθρο "Οι βασικές αρχές για την υγεία και ευζωία τους". Στο σεμινάριο θα γίνουν εισηγήσεις από τον επίκουρο καθηγητή της Κτηνιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. κ. Γεώργιο Αρσένο, ενώ θα συμμετέχει και εκπρόσωπος του Ελληνικού Ταμείου Μέριμνας Ζώων (GAWF) .

Τηλ. επικοινωνίας : Δημήτρης Γαλαμάτης 6932275112

Πολιτική για τον πολιτισμό

Διάβασα το πολύ ενδιαφέρον άρθρο του συναδέλφου Τάσου Ρέτζιου (ενός από τους τελευταίους μάχιμους έντυπους αρθρογράφους για τα θεσμικά του πολιτισμού της Θεσσαλονίκης) στον κυριακάτικο Αγγελιοφόρο (20-4-2008) με τίτλο «Η μέθοδος του στρίβειν».
Απλώς θέλω να προσθέσω σκέψεις –ίσως παραδείγματα. Διότι σε μια συγκυρία που όλα φαίνονται να δουλεύουν ρολόι, υπάρχουν κάποιοι που κάνουν ρεπορτάζ, που ψάχνουν και διαμορφώνουν άποψη. Και το σημαντικότερο; Τη λένε (ή τη γράφουν –ακόμη πιο σημαντικό).
Πολλοί αρέσκονται να μιλάνε για τον πολιτισμό της πολιτικής, κανείς όμως για την πολιτική του πολιτισμού. Κι όμως, αυτή είναι η βάση, το θεμέλιο ανάπτυξης, ακόμη κι αν μιλήσουμε αμιγώς για καλλιτεχνική δημιουργία. Εκτός κι αν κάποιος ισχυριστεί ότι δεν έχει καμία σημασία αν πουλήσει ένα καλό βιβλίο, αν δει κόσμος μια καλή παράσταση, αν ενδιαφερθούν φιλότεχνοι για μια έκθεση ζωγραφικής. Όποιος το ισχυριστεί, δεν έχει δικαίωμα να κρίνει παρά μόνο τα του καβουκιού του.
Αν ένα πράγμα, λοιπόν, χαρακτηρίζει το ΥΠΠΟ επί Νέας Δημοκρατίας αυτό είναι το ότι έχουμε ακούσει ιδέες που θα μπορούσαν να εκληφθούν καλόπιστα και ως υποψία σχεδίου πολιτικής αλλά έμειναν στα έργα.
Όταν π.χ. ο τότε υφυπουργός και νυν διαμαρτυρόμενος Πέτρος Τατούλης μιλούσε για το τέλος του «κρατικοδίαιτου πολιτισμού», αποδείχθηκε ότι πετούσε ένα πυροτέχνημα και καμία πολιτική δεν εξέφραζε. Αν συνέβαινε το αντίθετο, θα είχε θεσπίσει ήδη την μετάβαση από το παλαιό status στο νέο, π.χ. θα υποχρέωνε νομοθετικά κάθε κρατικό οργανισμό να διαθέτει επανδρωμένο τμήμα χορηγιών και μάρκετινγκ και δεν θα έστελνε ξαφνικά τους καλλιτεχνικούς διευθυντές επαίτες σε καφέ και μπαράκια για να εκδώσουν τα προγραμματάκια τους.
Όταν ο τότε γενικός γραμματέας Χρήστος Ζαχόπουλος μιλούσε για πλέγμα δημιουργίας θεσμών στη Θεσσαλονίκη ως αντίβαρο στην ήδη αναπτυγμένη Κωνσταντινούπολη και το αναπτυσσόμενο Βελιγράδι, αποδείχθηκε ότι αναφερόταν στο προσωπικό του όραμα και όχι σε μια πολιτική για τον πολιτισμό. Αν συνέβαινε το αντίθετο, δεν θα «έπνιγε» τον μοναδικό διεθνή όντως θεσμό με ενδεκαετή τότε ζωή, τη «Θεατρική Άνοιξη», ούτε θα ακύρωνε πραξικοπηματικά τις ισχύουσες προγραμματικές συμβάσεις και έτερον ουδέν.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο νόμος για τον κινηματογράφο αναμένεται από τον Σεπτέμβριο του 2004, ωστόσο έχει συζητηθεί από Τατούλη, Βουλγαράκη και ακόμη συζητιέται. Γενικότερα οι νομοθετικές παρεμβάσεις αργούν, δεν συνιστούν τομές και η μεταρρύθμιση στον πολιτισμό δεν φαίνεται στον ορίζοντα (ίσως γιατί δεν μπορούν να πουλήσουν το 51% του πολιτισμού…).
Αναλόγως, λοιπόν, και η τροπολογία που δειλά δειλά βλέπει το φως της δημοσιότητας (ελάχιστοι την πήραν χαμπάρι, ακόμη λιγότεροι την αντιλήφθηκαν) και θέλει τον καλλιτεχνικό προγραμματισμό να περνά από την έγκριση των διοικητικών συμβουλίων. Προφανώς, ορισμένοι εκτιμούν ότι με τον τρόπο αυτό ο πλήρως ελεγχόμενος πρόεδρος θα μπορεί να ελέγξει τον ατίθασο καλλιτέχνη που κατέχει τη θέση του διευθυντή, ώστε να μην ξεφύγει στα οικονομικά. Υπό προϋποθέσεις θα μπορούσε κανείς να επιχειρηματολογήσει για τα υπέρ και τα κατά. Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι καμία πολιτική δεν εκφράζει ούτε προτίθεται να υλοποιήσει μια τέτοια αλλαγή, η ομηρία δηλαδή του καλλιτεχνικού διευθυντή από το διοικητικό συμβούλιο. Αν υπάρχει πρόβλημα στα οικονομικά, αυτό δεν λύνεται με κανενός είδους ομηρίες. Λύνεται με το βλέμμα στο διεθνές στερέωμα και στο πρότυπο του εξωτερικού. Δηλαδή με τη θεσμοθέτηση καλλιτεχνικών μάνατζερ για τη θέση των διευθυντών, ανθρώπων που γνωρίζουν να κρατούν το μέτρο μεταξύ των οικονομικών και της υπό κρατική ομπρέλα καλλιτεχνικής δημιουργίας. Αυτό θα συνιστούσε πολιτική για τον πολιτισμό, έστω με συμφωνούντες και διαφωνούντες.

22Απρ2008

FOTO: Νίκος Γκότσης στη Photobienalle του Μουσείου Φωτογραφίας, «Εκκένωση», AAS Gallery (Ερμού 59), 15/04-17/05

Συνέδριο του περιοδικού "Highlights" στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου

Ένα πολύ ενδιαφέρον συνέδριο διοργανώνει το περιοδικό Highlights, το κορυφαίο ελληνικό στον χώρο του πολιτισμού, το Μάιο στη Θεσσαλονίκη: πρόκειται για το Πανελλήνιο Συνέδριο Πολιτιστικών Εντύπων κατά το διήμερο Σάββατο 31 Μαΐου - Κυριακή 1η Ιουνίου, στο αμφιθέατρο του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και στο πλαίσιο της 5ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης (με την υποστήριξη του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου και την οργανωτική συμβολή του περιοδικού «Εντευκτήριο» / χορηγοί επικοινωνίας η εφημερίδα Αγγελιοφόρος και η ΕΤ-3). Θέμα του φετινού Συνεδρίου είναι «Πολιτισμός: Life-style ή Modus Vivendi; Ο ρόλος των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης». Στόχος του είναι να εξετάσει τα νέα δεδομένα στον τομέα της πολιτιστικής παραγωγής και να εστιάσει στον τρόπο που αυτή φτάνει στον τελικό παραλήπτη, το κοινό : με ποια κριτήρια επιλέγονται οι εκδηλώσεις και τα πολιτιστικά γεγονότα που προβάλλονται από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, ποιο ρόλο παίζουν οι χορηγίες και οι χρηματοδοτήσεις, κατά πόσο οι νέες τεχνολογίες, τα ιστολόγια και οι ηλεκτρονικές πύλες ενημέρωσης βοηθούν στη διάδοση του πολιτισμού αποτελώντας μια πλατφόρμα επικοινωνίας και ανταλλαγής ιδεών, πώς ο δημιουργός μπορεί να επικοινωνήσει καλύτερα τη δουλειά του, τελικά ο πολιτισμός είναι μια ανάγκη ή μια επιταγή του life-style στο πλαίσιο των σύγχρονων κοινωνιών; Αυτές είναι μερικές από τις παραμέτρους που θα εξεταστούν στο πλαίσιο του Συνεδρίου.
22Απρ2008

FOTO: @Γ. ΚΕΣΣΟΠΟΥΛΟΣ / "Πάνελ" (Άγιος Λαυρέντιος, Πήλιο), 30-4-2007

Χρόνια πολλά, γλυκειά μου!

Όταν θυμάμαι την ώρα που μαυρισμένη και ταλαιπωρημένη αντίκρυζες του Θεού το φως στις 4 και 25, Μεγάλη Δευτέρα προ διετίας, σε πλήρη εγρήγορση, με βλέμμα φοβισμένης Κινεζούλας, μάτια ορθάνοιχτα και παρατηρητικότητα στο φουλ («γυμνή είσαι αδυνατούλα σαν το γυμνό το στάρι»)… Όταν θυμάμαι την επίμονη προσπάθειά σου αρχικά να καθήσεις, κι έπειτα να πιαστείς από κάπου και να σταθείς στα πόδια σου –η αγωνιώδης και αέναη προσπάθεια του ανθρώπου να ορθοποδήσει… Όταν θυμάμαι τους πρώτους ήχους που βγάλαν χορδές σου, τα χαμόγελα που προηγήθηκαν (μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας), τα γελαστά ξυπνήματα («Το γέλιο σου… είναι το γέλιο του λυτού στα ψηλώματα αγέρα») και την έντονη ματιά σου… Όταν θυμάμαι τις πρώτες λέξεις που γρήγορα τις ξέχασες για να πεις άλλες συνειδητά πια, τις αταξίες σου, τα σκαρφαλώματα, την έφεση στα ύψη («θ’ ανέβω ψηλά», μας έδειξες), τα σκέρτσα –ό,τι δηλαδή κάνει ένα μωρό σαν και του λόγου σου… Όταν θυμάμαι όλα αυτά, δεν μπορώ να μην ξεκινήσω με ένα… εμβατήριο την φετινή 21η Απριλίου, τώρα που η ίδια η ζωή έχει αλλάξει σημειολογία και νοήματα. Με το εμβατήριο της χαράς, ας πούμε, κι ένα στίχο δανεικό: «Κι ούτε αξίζουνε μάτια σφαλιστά στην αγάπη, / κοίτες βαθιές μακριά απ’ τον πληγωμένο που ζέχνει, / κι όποιον βήμα προς βήμα τη σημαία του κερδίζει». Υ.Γ.: Κατ’ εξαίρεση, παρέμβαση βιωματική, με διάρρηξη Νερούδα.

21Απρ2005

FOTO: @Γ. ΚΕΣΣΟΠΟΥΛΟΣ / «Θ’ ανέβω ψηλά», 26-6-2005.

Το βαθύ μπούστο της Άγκελα

Σαν μονταρισμένο μοιάζει το κεφάλι, δεν μας είχε συνηθίσει η Άγκελα σε επίδειξη μπούστου. Είδατε τι κάνει μια Κάρλα σε επίπεδο Κορυφής;

“Να μπορείς τη ψυχή σου να την κοιτάς κατάματα!”

Αναδημοσιεύω συνέντευξη του καλού φίλου και προέδρου της ΕΣΠΗΤ Γιάννη Πλαχούρη στο περιοδικό ARTApress, της πατρίδας του. Ο Γιάννης Πλαχούρης είναι ένα από τα πιο καθαρά μυαλά του ελληνικού συνδικαλισμού. Με ευαισθησίες ο οποίες τον οδηγούν σε επιλογές ωφέλιμες όχι μόνο για τον ίδιο...

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΝΤΙΝΟΣ ΓΙΩΤΗΣ

Τί σας οδήγησε στη δημοσιογραφία;

Πρώτα ήταν η ανάγκη επικοινωνίας, με τον τρόπο που γίνονταν εκείνες οι παλιές συνομιλίες, στην δεκαετία του πενήντα, συνήθως σούρουπο στις εξώπορτες των σπιτιών. Κουβέντες ίσιες δίχως στροφές και γωνίες. Μπορεί να μην έλυναν τα πολλά και καθημερινά προβλήματα, αλλά διεύρυναν την γνώση μας, έτρεφαν την περηφάνια μας, συντηρούσαν την συντροφικότητα, μας έκαναν συνειδητούς. Επίσης, έχτισαν τις φωλιές όπου μπορέσαμε αργότερα να κουρνιάσουμε εσωτερικοί μετανάστες στην σκληρότητα της πολιτείας και πολλοί από μας να διασωθούμε. Πίστεψα ότι η ομορφιά αυτού του τρόπου ενημέρωσης στην γειτονιά της οδού Κομμένου, τότε, μπορούσε να γίνει τρόπος ζωής της πολιτείας. Ουσιαστικά με την δημοσιογραφία όπως και με πολλές άλλες δράσεις κυνηγούσα την επιβεβαίωση των ονείρων που απόκτησα παιδί.

Είστε τα τελευταία 5 χρόνια πρόεδρος της ΕΣΠΗΤ. Γιατί ασχοληθήκατε με το συνδικαλισμό;

Φίλοι εκμεταλλεύθηκαν την φιλοτιμία, που, δεν ξέρω γιατί, εμείς οι Ηπειρώτες έχουμε ιδιαίτερα ανεπτυγμένη. Έτσι η αρχική προτροπή «άντε να βοηθήσουμε για τα προβλήματα του κλάδου», γρήγορα κρυσταλλώθηκε σε συγκεκριμένες προτάσεις λύσης τους, γεγονός που δημιούργησε στην συνέχεια ομάδα – παράταξη η οποία , πολύ γρήγορα, αναδείχθηκε σε διοίκηση την πρώτη φορά με σχετική και την δεύτερη με πολλή μεγάλη πλειοψηφία. Τώρα πρέπει αυτή την εμπιστοσύνη (για διαφάνεια, ήθος, αξιοπιστία κ.ά) των συναδέλφων να μην την προδώσουμε. Δύσκολος δρόμος. Επειδή η δράση αναγκαστικά συμβαίνει σ΄ ένα τόπο με πολλά εξωτερικά μέτωπα (κυβέρνηση, εργοδοσία) αλλά, δυστυχώς, και με άλλα μέτωπα, από Πηλιογούσηδες συνδικαλιστές που δίνουν την εκλογή τους αντιπαροχή σε μικροπαραγοντισμό και ιδιοτέλεια.

Γνωρίζετε από μέσα τα προβλήματα των δημοσιογράφων. Τί είναι εκείνο που έχει αλλάξει δραματικά σε σχέση με παλιότερες εποχές;

Η διάθεση για αντίσταση. Παλιά ο δημοσιογράφος αντιδρούσε δυναμικά στις απόπειρες παρεμβάσεων στο έργο του. Κατόρθωνε –παρεμβάσεις πάντοτε γίνονται- να διασώζει και να περνά μεγάλο μέρος της αλήθειας στον αναγνώστη. Ουσιαστικά υπηρετούσε την δημοκρατία. Σήμερα, πολύ εύκολα, ο δημοσιογράφος «συμμορφώνεται προς τις υποδείξεις» για να μην αναφέρω ότι υπάρχουν και πολλοί «δημοσιογράφοι» που προσαρμόζουν την αλήθεια της είδησης εξ αρχής στην γραμμή του μέσου, εφημερίδα ή τηλεόραση. Δηλαδή χρησιμοποιείται από την διαπλοκή γίνεται συνεργός στην ευτέλεια της πολιτείας. Ευτυχώς αυτό δεν συμβαίνει σε τόσο μεγάλο βαθμό στα περιοδικά- τοπικά Μέσα Ενημέρωσης, επειδή έχουν άμεση σύνδεση με την κοινωνία. Η υποκρισία εδώ είναι πιο δύσκολο και μάλιστα στα τοπικά θέματα είναι αδύνατο να περάσει, γιατί γίνεται αμέσως αντιληπτή.

Τί σας αρέσει και τί όχι από τη σημερινή δημοσιογραφία;

Μου αρέσει ο πλουραλισμός της. Τόσο σε μορφές (έντυπη, ηλεκτρονική -ραδιόφωνο, τηλεόραση- διαδικτυακή) όσο και σε περιεχόμενο (πολιτικό, αθλητικό, πολιτιστικό, οικονομικό, κτλ.) Ο δημοσιογράφος έχει πολλές επιλογές και ευκαιρίες. Δεν μου αρέσει η ποιότητά της. Μεταχειρίζεται λόγο σκοτεινό, ασαφή, χωρίς πρωτοτυπία. Δεν σου δίνει- συχνά σκόπιμα- την δυνατότητα να πληροφορηθείς, ώστε μετά εσύ μόνος σου να κρίνεις. Η δημοσιογραφία πρέπει να γεννάται κάθε στιγμή, μαζί με κάθε γεγονός. Να είναι φρέσκια για περνά στην ψυχή σου, να την αγγίζει για να σε ενδιαφέρει.

Τί θα αλλάζατε από την σημερινή εικόνα της Ελλάδας;

Την σχέση με τα παιδιά μας. Να τους ζητήσουμε συγνώμη για τις ώρες που δεν είχαμε μαζί τους, βουλιαγμένοι στις δυο και τρεις δουλειές για να ζήσουμε, που τους δώσαμε απλόχερα εκείνα που έλειπαν σε μας, χωρίς να ρωτήσουμε ή να τα μάθουμε να διεκδικούν τα θέλω τους. Την ευκολία με την οποία μετατρέψαμε την εξέγερση του Πολυτεχνείου σε άλλοθι για την γενιά μας. Αυτό μας καθησύχασε, μας αποπροσανατόλισε κι επέτρεψε πολύ ευκολότερα να χάσει τους χυμούς της η ζωή μας.

Ποιά είναι τα σχέδιά σας για το άμεσο μέλλον;

Προσπάθεια αναπνοής με δυο καινούργια βιβλία (κυκλοφορούν στους επόμενους μήνες μια ποιητική συλλογή από τον Ζαχαρόπουλο κι ένα παραμύθι από την Άγκυρα)

Η λέξη "Αρτα" τι σημαίνει για σας;

Κολοφωτιές που γέμιζαν αστέρια μια μυρωμένη από πορτακαλιές νύχτα. Η συγχορδία των κατσαρολικών, νερά βροχής από το τρύπιο ταβάνι στο δωμάτιο. Τα άλλα νερά, τα σκοτεινά που πλημμύριζαν το σπίτι κυλώντας να συναντήσουν τον Άραχθο. Ο αδελφός μου στο καρότσι κι εγώ εντεταλμένος από τους γονείς σηματωρός και φύλακάς του. Ο Αετός Άρτας και μετά η Αναγέννηση. Τα λαϊκά τραγούδια σ΄ ένα παλιό ΟΜ του νονού μου. Ο Χρηστάκης που έφυγε από το παράθυρο του φορτηγού στην εθνική οδό εν κινήσει και τον απίθωσε σώο στο οδόστρωμα αόρατος άγγελος. Ο Στράτος, ο Γιάννης, η γιαγιά Φανή. Η Λευκοθέα που μ΄ έμαθε να δένω τα κορδόνια των παπουτσιών για να μην με κοροϊδεύουν τα κορίτσια. Ο Νίκος Μπαϊκούσης, τα καλαθάδικα και το γλυκό καρπούζι σε μια λεκάνη πολλαπλών χρήσεων. Ο πατέρας να μου λέει πώς ξέφυγε από την σφαγή του Κομμένου, όπου κατέβηκε αντάρτης από το βουνό καλεσμένος από τον ξάδερφο του γαμπρού στον γάμο (με έσωσε έλεγε ένα άγνωστο παιδί ο Στασινός καλή του ώρα ), τα αντροβάδιστα Τζουμέρκα, το Τετράκωμο, το καθαρό νερό ξεδίψασμα από τα διπλωμένα φύλλα της καρυδιάς. Το κάψιμο του Ιούδα στην Παρηγορήτρια. Ή Άρτα είναι τα παραθύρια μας, η αντίσταση, η κολυμπήθρα να ξεφύγουμε από την κόλαση.

Ποιά συμβουλή έχετε κρατήσει για τη ζωή, ως μότο, από τους γονείς σας;

Να μπορείς την ψυχή σου (που δεν μπορεί να την γελάσεις με τίποτα) να την κοιτάς κατάματα.

Ο Γιάννης Πλαχούρης γεννήθηκε το 1951 στην Αθήνα.Κατάγεται από το Τετράκωμο του νομού Άρτας.Στην Άρτα πέρασε τα παιδικά του χρόνια ωσότουοι γονείς του εγκαταστάθηκαν στη Ν. Ιωνία Αττικής.Σπούδασε και εργάζεται την δημοσιογραφία από διάφορες κατά καιρούς θέσεις στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο, στο ραδιόφωνο και ως σύμβουλος τύπου σε μεγάλες επιχειρήσεις.Όσον αφορά την λογοτεχνία, έχουν κυκλοφορήσει από το 1973 μέχρι σήμερα εννιά ποιητικές συλλογές τουτρία παραμύθια και ένα μυθιστόρημα.Συνεργάτης σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά(Περίπλους, Έρευνα κ.α.) και εφημερίδεςμε χρονογραφήματα, δοκίμιο και την παρουσίαση βιβλίων.Συνεκδότης με το Δημοσθένη Κορδοπάτητου ιδιότυπου λογοτεχνικού περιοδικού "Κέντρων".Διετέλεσε μέλος στα Δ.Σ. του Αετοπούλειου Ιδρύματος,της ΔEΠA Χαλανδρίου, του ΔΣ της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, του ΔΣ της ΠΟΕΣΥ (2001-2004) και Γραμ. του ΚέντρουΈρευνας Μικρασιατικού Ελληνισμού του Δήμου Νέας Ιωνίας.Είναι μέλος της Ένωσης Συντακτών Περιοδικούκαι Ηλεκτρονικού Τύπου και εκλεγμένος πρόεδρος του ΔΣτης (2003 – 2006 και 2006 - ).Έχει τιμηθεί για την μέχρι τώρα πνευματική του προσφοράαπό το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Νέας Ιωνίας (το 2003) και τον σύλλογο Ηπειρωτών Αγίας Παρασκευής (το 1998).

Ο Νόρμπερτ, οι μακαρονάδες και τα ριζότα

Την περασμένη Παρασκευή, στις 5.30 το απόγευμα, πέρασα για πρώτη φορά το κατώφλι της Καθολικής Εκκλησίας της Θεσσαλονίκης. Ο λόγος εξαιρετικά δυσάρεστος: ύστατος αποχαιρετισμός στον παλιό Γερμανό Πρόξενο της Θεσσαλονίκης Νόρμπερτ Ναντόλσκι που έφυγε πρόωρα από έμφραγμα, περπατώντας ένα πρωί στην παραλία της βραζιλιάνικης πόλης Ρεσίφε όπου υπηρετούσε θλιμμένος γιατί άφησε την Θεσσαλονίκη που αγάπησε. Εν είδει μνημοσύνου. Θεώρησα σκόπιμο να δημοσιεύσω τον σύντομο λόγο του Έτζιο Περάρο, του Ιταλού φίλου του, παλαιού διευθυντή του Ιταλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης και νυν της Σόφιας:
«Παίρνοντας τον λόγο στην αποχαιρετιστήρια τελετή που είχαν οργανώσει τον περασμένο Ιούνιο οι Φίλοι του Τελλογλείου προς τιμήν του Νόρμπερτ Ναντόλσκι, με αφορμή την ολοκλήρωση της θητείας του στη Θεσσαλονίκη, είχα πει: ‘Ο Νόρμπερτ Ναντόλσκι είναι πολωνικής καταγωγής, εργάζεται για τη Γερμανία από την οποία πληρώνεται, αλλά η καρδιά του χτυπάει στην Ιταλία, εξαιτίας της μεγάλης αγάπης που τρέφει για τη χώρα μου’. Τώρα θα πρέπει να προσθέσω ότι αυτή η γενναιόδωρη καρδιά τον πρόδωσε στη μακρινή Βραζιλία. Ήταν μια μετάθεση που δεν τον ευχαρίστησε και πολύ, αλλά την οποία δέχτηκε χάρη στον υψηλό σεβασμό για το καθήκον και για την ευθύνη που ένιωθε απέναντι στα παιδιά του, που δεν ήταν ακόμα οικονομικά ανεξάρτητα. Η Θεσσαλονίκη πάντως του είχε μείνει βαθιά τυπωμένη στην καρδιά. Είμαι σίγουρος πως, όταν σωριάστηκε στην άμμο της παραλίας κατά τη διάρκεια του συνηθισμένου πρωινού περιπάτου του, χτυπημένος από εκείνο τον
σιωπηλό δολοφόνο που λέγεται έμφραγμα, στις τελευταίες στιγμές της ζωής που του έμειναν η σκέψη του διέσχισε τον ωκεανό και έφτασε στην Ελλάδα. Εκεί όπου, πριν από λίγες βραδιές, μιλώντας στο τηλέφωνο, εγώ από τη Βουλγαρία κι αυτός από τη Βραζιλία, είχαμε δώσει ραντεβού για τις καλοκαιρινές διακοπές μας. Άγιο Όρος, Λήμνος, Σαμοθράκη, Όλυμπος, Χαλκιδική, ήταν τα μέρη που είχε έντονα αγαπήσει -και φωτογραφίσει-, μέρη για τα οποία κουβαλούσε μαζί του μια απέραντη νοσταλγία. Ο Νόρμπερτ δεν ήταν μόνο ένας διπλωμάτης ενθουσιασμένος με τη δουλειά του, αλλά επίσης ένας εκλεκτός διανοούμενος και ένας παθιασμένος ιδεολόγος. Το ευρωπαϊκό ιδεώδες βρισκόταν στην κορυφή των αξιών του και το αποδεικνύουν οι πολλές εκδηλώσεις που οργανώσαμε μαζί για να προωθούμε σε κάθε επίπεδο -πολιτικό, πολιτιστικό και κοινωνικό- την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και όσμωση. Ο Ναντόλσκι ήταν άνθρωπος απλός, ευαίσθητος, σεμνός, διακριτικός, λεπτός. Μέχρι και στοργικός. Και άνθρωπος βαθιών θρησκευτικών πεποιθήσεων. Είχε το σπάνιο χάρισμα να κερδίζει αμέσως την εκτίμηση και τη συμπάθεια του κόσμου που ερχόταν σε επαφή μαζί του. Και στη Βραζιλία το ίδιο, παρά το σύντομο διάστημα που έμεινε εκεί. Θα μας λείπουν οι συχνές συναντήσεις για ένα κρασί με τους φίλους, με τους δημοσιογράφους, θα μας λείπουν οι εμφανίσεις του σε όλες τις πολιτικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις της Θεσσαλονίκης και άλλων πόλεων, θα μας λείπει η ζεστή παρουσία του στη γερμανική -αλλά και την ιταλική- κοινότητα, και εμένα προσωπικά θα μου λείπουν τα γενναιόδωρα και ειλικρινή συγχαρητήριά του για τις μακαρονάδες και τα ριζότα μου. Μου αρέσει που κλείνω έτσι, με λίγο χιούμορ (αυτό άλλωστε διέκρινε και τη σχέση μας), αυτή τη σύντομη ανάμνηση ενός εξαιρετικού φίλου που η τύχη μού έκανε το δώρο να συναντήσω στο πέρασμά μου από τη Θεσσαλονίκη».
15Απρ2008

UCK: η επιβεβαίωση του αυτονόητου

Και να η επιβεβαίωση του αυτονόητου! Της απορίας, δηλαδή, πως είναι δυνατόν η διεθνής κοινότητα να συνομιλεί και να συναλάσσεται με αποβράσματα της κοινωνίας και μετέπειτα εγκληματίες πολέμου. Η Κάρλα Ντελ Πόντε, η πρώην γενική εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου στα... χέρια της οποίας πέθανε ο Σλόμππονταν Μιλόσεβιτς, έγραψε ένα βιβλίο. Πρέσβης της Ελβετίας στην Αργεντινή πλέον, μακριά από τις βαλκανικές κοπριές, στο βιβλίο της με τίτλο «Το κυνήγι, εγώ και οι εγκληματίες πολέμου», υποστηρίζει ότι οι Αλβανοί αντάρτες του Κοσσυφοπεδίου, οι περιβόητοι UCKάδες, απήγαγαν περίπου 300 Σέρβους, τους μετέφεραν σε νοσοκομεία της Αλβανίας, τους αφαίρεσαν όργανα, τα πούλησαν, συνέχισαν να κρατούν τους Σέρβους ομήρους μέχρι που τους αφαίρεσαν κι άλλα όργανα με αποτέλεσμα αυτοί να πεθάνουν. Όλα αυτά μετά το τέλος του πολέμου του 1999 στο Κοσσυφοπέδιο. Ποιούς κατηγορεί ευθέως για όλα αυτά; Τον πρώην πρωθυπουργό του Κοσσυφοπεδίου, Αγκίμ Τσέκου, αλλά και τον νυν πρωθυπουργό, Χασίμ Θάτσι!!! Τους "αξιότιμους" συνομιλητές της διεθνούς κοινότητας, τα χαϊδεμένα των Αμερικανών! Όπως αναφέρεται στο ρεπορτάζ του "Έθνους", η Ντελ Πόντε γράφει ότι «Τα θύματα από τα οποία είχε αφαιρεθεί ο ένας νεφρός κλείνονται εκ νέου σε κέντρο κράτησης, μέχρις ότου θανατωθούν με την αφαίρεση κάποιου άλλου ζωτικού οργάνου". Πηγές της, όπως γράφει, η αποστολή του ΟΗΕ αλλά και -φυσικά- δημοσιογράφοι!
Τώρα, γιατί όλοι αυτοί δεν μίλησαν όταν η Ντελ Πόντε κυνηγούσε μανιωδώς τους Μιλόσεβιτς, Μλάντιτς, Κάρατζιτς, τους Σέρβους εγκληματίες πολέμου, είναι άξιον απορίας. Είναι μια συνενοχή που ακόμη κι αν τους αθωώσει το παρόν θα τους καταδικάσει το μέλλον. Και καμιά φορά η τιμωρία της Ιστορίας είναι βαριά. Κάποτε, η διεθνής κοινότητα αρνούνταν να συνομιλήσει καν με δικτάτορες, απομονώνοντας τέτοιου είδους καθεστώτα. Τώρα, δεν έχει καμία σημασία το ποιον του Θάτσι, δεν έχει καμία σημασία η επιθετικότητα του Μιλόσοσκι και του Γκρούεφσκι, δεν μετράει καθόλου ότι στην Τουρκία έχουμε μασκαρεμένη δικτατορία. Ο κ. Μπους εναγκαλίζεται με τους Θάτσιδες και τους Μιλοσόσκιδες. Παραλογισμός και ξεφτίλα μαζί. Αλλά κυρίως, επικίνδυνο. Επικίνδυνο για την ασφάλεια της περιοχής. Να γιατί απαιτείται εξωτερική πολιτική αρχών: διότι απέναντί μας έχουμε τυχοδιώκτες και εγκληματίες πολέμου...

15Απρ2008

ΔΙΑΒΑΣΕ: http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11381&subid=2&tag=8777&pubid=852452#

Στον Αγιαντώνη μια φορά…

Χριστούγεννα δεν είναι μόνο το γιορτινό τραπέζι. Δεν είναι καν το γιορτινό τραπέζι, τουλάχιστον όπως πλασσάρεται στην εποχή του καταναλωτισμού. Δεν είναι δηλαδή γαλοπούλες και κατσικάκια, ούτε τζατζίκια, χτυπητές, κανταΐφια και μπακλαβάδες. Γιορτινό τραπέζι είναι επικοινωνία αισθημάτων. Γύρω από ένα τραπέζι. Τελευταίο προπύργιο αξιών. Εστία αναμνήσεων… {πέντε ξημερώματα, άιντε σκωθείτε να πάμε στην εκκλησία, Χριστούγεννα που ‘ναι, χιόνια στους δρόμους, οι ξαδέρφες στο σπίτι από την παραμονή, όλοι μαζί στρωματσάδα, η καθιερωμένη συνάντηση, Χριστούγεννα στις Σέρρες – Πάσχα στο Σέδες, δύσκολο το ξύπνημα, πρώτα φεύγαν οι μεγάλοι (θειοί και θειές δηλαδή) κι έπειτα ξεπρόβαλλαν από τις κουβέρτες τα πρώτα βαριεστημένα κεφαλάκια, κρύο έξω κρύο και το νερό στο μπάνιο, ζόρικες καταστάσεις για το νεαρόν της ηλικίας, με βήματα αργά κι ένας ένας, αυστηρά ένας ένας μπας και τα πει πιο γρήγορα ο παπάς, κι όταν φτάναμε στον Αγιαντώνη, πατώντας στα χιόνια κρυώναν τα πόδια, θολώναν τα τζάμια των γυαλιών, σαν φάτνη η εκκλησιά, οι γνωστοί άγνωστοι παρόντες και κάποιοι παραπάνω λόγω της ημέρας, κατάνυξη και πανηγύρι μαζί, ο παππούς ο Γιάννης πάντα στο στασίδι του, λες και πλήρωνε συνδρομή, στο στασίδι της κι όλη η γειτονιά του παππού, νωρίτερα όμως μπαίνοντας αριστερά πρώτα ανταλάσσαμε βλέμματα με τη γιαγιά Ευαγγελία, ζέστη, αρχαία, αργοί ρυθμοί, μόνο ο παπα Βασίλης ήταν γρήγορος, θαρρείς και σκεφτόταν κι εμάς τα παιδιά, και στο “διευχών” χαμόγελα, χρόνια πολλά, φιλιά και βουρ για το σπίτι, μια ζεστή σούπα γύρω και ξανά κάτω από τις κουβέρτες ή ξυπνούσαμε τα ρεμάλια τις ξαδέρφες, μεγάλες γαρ σιγά μην πάνε εκκλησία…}.
Αναμνήσεις είναι το τραπέζι, αναμνήσεις και αισθήματα. Αυτά το κάνουν γιορτινό. Χρόνια σας πολλά. Με αγάπη. Αρκεί.

25Δεκ2005

FOTO: @Γ. ΚΕΣΣΟΠΟΥΛΟΣ / Στο πλυσταριό, 7-5-2006.

Καφέ για χαλάρωμα

Ένα από τα πιο όμορφα σημεία συνάντησης της πόλης, το καφέ του Μουσείου Φωτογραφίας. Κάθε τέτοια εποχή, παλιότερα με τη Φωτοσυγκυρία, τώρα με τη Photobienalle, γίνεται στέκι. Η μοναδική θέα του παλιού τελωνείου με τα δεμένα πλοιάρια είναι ιδανική για χαλάρωμα και ενδοσκόπηση.

FOTO: @Γ. ΚΕΣΣΟΠΟΥΛΟΣ / Καθρέφτης, 8-3-2006.

FREE TIBET!

Ολυμπιακοί Αγώνες made in China είναι δυνατόν να μην "εκραγούν"; Εδώ μια λάμπα παίρνεις και... Κι ακόμη έχουμε πέντε μήνες για την τελετή έναρξης.
10Απρ2008

Perpignan, tu le connais?*

Είναι κάποιοι τόποι που συνθέτουν αυτό που λέμε βίος του καθενός. Τόποι γεμάτοι αναμνήσεις, καλές ή κακές, όμορφες ή σκληρές. Σε άλλους έχουμε ζήσει, άλλους απλά τους επισκεφθήκαμε κάποτε, με άλλους πάλι μας δένει κάτι πέρα από μας.
Προσωπικά, αν μου ζητούσε κάποιος να περιγράψω τη ζωή μου με πόλεις, θα έλεγα αμέσως Σέρρες – Γιαννιτσά – Θεσσαλονίκη. Έζησα τα πρώτα 18 μου χρόνια στις Σέρρες. Εκεί γεννήθηκα, εκεί μεγάλωσα, εκεί πήγα σχολείο. Εκεί διαμορφώθηκα. Πρώτο Γυμνάσιο – Λύκειο και Θρασυβουλίδης Αγγλικά. Αναμνήσεις και πρόσωπα της ιδιαίτερης πατρίδας (ίσως κάποια στιγμή επανέλθω με ονόματα). Έφυγα ενθουσιασμένος που… έφευγα. Γιατί πήγα εκεί που ονειρευόμουν: στη Θεσσαλονίκη. Για σπουδές στη Νομική. Για σχέσεις. Για φιλίες και για έρωτες. Και έμεινα. Μ’ ένα διάλειμμα θητείας στα Γιαννιτσά. Παραμένων. Δεκανέας και ταχυδρόμος.
Πέρα από μένα ήταν οι σπουδές της συντρόφου μου στο Περπινιάν της Γαλλίας. Σχολή Καλών Τεχνών. Ζωγράφος. 1997-1999, δυο χρόνια έντονα και αξέχαστα (το προείπε η Κατερίνα Τσ.). Μια πόλη άγνωστη στους περισσότερους, στους πρόποδες των Ανατολικών Πυρηναίων, δυο ώρες από τη Βαρκελώνη, κάπου τόσο από τις Κάννες. Όταν την πρωτάκουσα είπα (φυσικά): Περπινιάδης! Στελάκης Περπινιάδης. Αυτόν μου θύμισε –την κοινή ρίζα ακόμη δεν την ανακάλυψα. Μια φορά πήγα. Δέκα μέρες όλο κι όλο. Όμορφη πόλη. Μέναμε στο κέντρο της παλιάς πόλης –νουαζέτ στο Καφέ Μοκά. Όλα διατηρημένα. Και σε χρήση. Αν και πρόκειται για την εσχατιά της Γαλλίας. Δεν έχουμε τέτοια εμείς. Το σπίτι ήταν του 18ου αιώνα, με σκαλοπάτια πλακόστρωτα που είχαν ξύλινα πατήματα.
Βρήκα μια καρτ ποστάλ, ανατύπωση εικόνας του 1900, La Place d’ Italie, πλατεία Ιταλίας. Αυτή ήταν η αφορμή για τις πιο πάνω λέξεις…

*Περπινιάν, το ξέρεις;
10Απρ2008

Λογοτεχνία, το άγγιγμα των λέξεων

Κάποιος –ίσως- είπε κάποτε ότι «λογοτεχνία είναι το άγγιγμα των λέξεων». Ίσως γι’ αυτό ενώ βλέποντας τη φωτογραφία του συγγραφέα στο αυτί νοιώθω ότι ούτε ένα καφέ δεν θα άντεχε να πιει μαζί μου, ενώ αδυνατώ να κοιτάξουμε με συμπάθεια τις παιδικές μας ηλικίες, το βιβλίο του με τραβάει. Όπως έπαθα με τη Μαρία Μήτσορα και το «Με λένε Λέξη» (εκδ. Πατάκη, 2006). Που διάβασα τις λέξεις της και ακόμη προσπαθώ να ερμηνεύσω την αντίφαση… «Η διαδρομή μας είναι ανεπανάληπτη, ποτέ δεν θα γυρίσουμε πίσω, χείμαρροι του χρόνου μας κόβουν το δρόμο, πάτοι πηγαδιών τινάζονται στον αέρα και στροβιλίζονται κατά πάνω μας, έτοιμοι να μας καταπιούν. Οι παλιές γέφυρες έχουν τόσο φθαρεί απ’ τα βήματα άλλων ταξιδιωτών, που κρέμονται, απελπιστικά φαγωμένες και λεπτές, πάνω από την άβυσσο. Μόνο σε μια ουράνια αντανάκλαση θα ξαναδούμε αυτά που ξεχάσαμε για να ενηλικιωθούμε…». Ακόμη προσπαθώ να ερμηνεύσω την αντίφαση. Ίσως να ‘ναι που κλείνω τα 38 και δεν γνωρίζω πόσο «απελπιστικά φαγωμένες και λεπτές» είναι οι γέφυρες των μπροστινών, οι γέφυρες που ως «άλλος ταξιδιώτης» τώρα εγώ διαβαίνω.

9Απρ2008

Οι φίλοι αποχαιρετούν τον Nadolski

Οι φίλοι του Norbert Harald Nadolski και το Γενικό Προξενείο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας γνωστοποιούν, ότι θα πραγματοποιηθεί μνημόσυνο την Παρασκευή 11 Απριλίου 2008 και ώρα 17.00 για τον Norbert Harald Nadolski στην Καθολική Εκκλησία, οδός Φράγκων 19.

Βέτο στη ντόπα!

ΠΡΟΤΙΜΑΣ ΔΥΟ ΣΑΝ ΤΙΣ ΠΑΝΩ Ή.... ΜΙΑ ΣΑΝ ΤΗΝ ΚΑΤΩ;

Μεγάλη η ντροπή για τους αρσιβαρίστες μας, αλλά το πρόβλημα δεν αφορά μόνο 11 ανθρώπους και δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Αφορά όλον τον πρωτ-αθλητισμό, στην χώρα μας και στο εξωτερικό. Είναι προφανές αυτό, με όσα έχουμε μυριστεί όλοι οι πολίτες τα τελευταία χρόνια. Το ζήτημα είναι τι αποδεχόμαστε και τι όχι.
Π.χ. έχουμε όλοι αποδεχθεί ότι το πέρασμα από τον αθλητισμό στον πρωταθλητισμό προϋποθέτει λήψη ουσιών. Καλών ή κακών, περισσότερο ή λιγότερο επιβλαβών, που περιλαμβάνονται στη λίστα της WADA ή όχι, πάντως ουσιών. Από τη στιγμή, λοιπόν, που αποδεχόμαστε κάτι τέτοιο ως απαραίτητη προϋπόθεση για τη διεκδίκηση μεταλλίου, ας μην εκπλησσόμαστε για το «πρώτο δείγμα που είναι θετικό».
Όποιος πάλι, δεν αποδεχθεί την λήψη ουσιών, τότε αυτο-αποκλείεται από οποιαδήποτε προοπτική «προόδου». Είναι βέβαιο ότι εκατομμύρια νέοι άνθρωποι αποχωρούν από τους ποικιλώνυμους στίβους νωρίς, επειδή δεν είναι διατεθειμένοι να θυσιάσουν την υγεία τους για κάλπικα ρεκόρ.
Η συζήτηση, επομένως, δεν πρέπει να μένει στο αν η ουσία ήταν βλαβερή και πόσο αλλά να πηγαίνει και στο αν αποδεχόμαστε λιγότερο επιβλαβείς ουσίες, ουσίες που μπορούν να ξεφύγουν από τους ελέγχους των αρχών, που δεν περιλαμβάνονται στη λίστα των απαγορευμένων. Αν δεν συμβεί αυτό, τότε σε λίγο θα πάψουμε να μιλάμε για τον αθλητισμό και ο πρωταθλητισμός θα αρχίζει από τη… νηπιακή ηλικία. Με απλά λόγια, να βάλουμε βέτο στη ντόπα (σήμερα το πρωί μάθαμε ότι πέθανε ο 17χρονος που βρέθηκε ντοπαρισμένος σε μαθητικούς αγώνες πριν από λίγες μέρες...).
Το θλιβερό γεγονός της εθνικής άρσης βαρών ίσως θα μπορούσε να γίνει αφορμή ώστε η Ελλάδα να επαναφέρει την πρόταση του αείμνηστου Κωνσταντίνου Καραμανλή για μόνιμη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Ελλάδα, ελαφρώς τροποποιημένη: να διοργανώνει η Ελλάδα κάθε τέσσερα χρόνια Ολυμπιακούς Αγώνες ερασιτεχνικού αθλητισμού! Αγώνες όπου θα συμμετέχουν αθλητές οι οποίοι δεν παίρνουν καμία ουσία, ούτε αυτές που σήμερα επιτρέπονται στον επαγγελματικό αθλητισμό.
Μόνο έτσι θα σωθεί το αθλητικό ιδεώδες. Και θα πάψει η δάδα να μεταφέρει από χώρα σε χώρα ψευδεπίγραφα ιδεώδη.

8Απρ2008

«Μακεδονία, το τελευταίο χειρόγραφο»

«Μακεδονία, το τελευταίο χειρόγραφο» (εκδ. Κυριακίδη, σελ. 432, 2007) είναι ο τίτλος του τρίτου βιβλίου του παλαίμαχου δημοσιογράφου της Θεσσαλονίκης Νίκου Βουργουτζή. Άνθρωπος που αγάπησε σφόδρα τη δημοσιογραφία, κλασικός εφημεριδάς, μας δίνει ένα αυτοβιογραφικό εν πολλοίς έργο, μια σούμα μαρτυριών που είτε έζησε ο ίδιος είτε άκουσε από τους παλαιότερους στα χρόνια που εργαζόταν στο Βελλιδέικο.
Με τρόπο αφηγηματικό, θαρρείς και διαβάζουμε λογοτεχνία, μας δίνει πληροφορίες από τα χρόνια της ίδρυσης της εφημερίδας «Μακεδονία» μέχρι και το κλείσιμό της το 1996, λόγω οικονομικών προβλημάτων.
Μιλά με ονόματα, δίνει τη δική του κατάθεση για τα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν στον σαλονικιώτικο Τύπο μεταπολεμικά, παρά το γεγονός ότι ξέρει πως θα προκληθούν αντιδράσεις. Μόνο υπαινικτικά, ωστόσο, για το σήμερα, αν και συμμετείχε στην επανέκδοση της «Μακεδονίας» στις 29 Μαρτίου 1998, ως σύμβουλος έκδοσης. Παρά ταύτα, οι απόψεις του είναι γνωστές και για πρόσωπα και για καταστάσεις του σήμερα, σε όσους έχουμε την τιμή και τη χαρά να συζητάμε μαζί του. Και αυτές -έχω την εντύπωση ότι- συνοψίζονται στη σελίδα 424 (ακολουθούν αποσπασματικά χωρία).
Σε κάθε περίπτωση, το βιβλίο αποτελεί μια μαρτυρία πολύτιμη για μια εποχή που η δημοσιογραφία -όπως και πολλά άλλα- ήταν αλλιώς. Κύριε Νίκο, σ’ ευχαριστούμε για τα μαθήματα ήθους, εργατικότητας και δημοσιογραφίας…

«Από τότε ο Τύπος της Θεσσαλονίκης και γενικότερα όλα τα μέσα ενημέρωσης έχασαν την ορμητικότητα, τη σπιρτάδα, την ποιότητα, την πλήρη κάλυψη των γεγονότων, το ‘‘αρμονικό στήσιμο’’ των σελίδων και το διεκδικητικό χαρακτήρα που είχαν τα συγκροτήματα του Γιάννη Βελλίδη (…)
Το έλεγε, λες και πρόβλεπε τι θα συμβεί, εκείνος ο απλός συνάδελφός μας, ο αξιαγάπητος θυμόσοφος Αντώνης Πάντζιος: «Και η γιαγιά μου έκανε καλό μπακλαβά αλλά δεν ήτανε ζαχαροπλάστης». Τι προκάλεσε αυτή την ακάθεκτη εισβολή; Και γιατί η ανοχή; Από αρκετές πλευρές της κοινωνίας, ταυτίζεται πλέον η δημοσιογραφία με το θράσος ή την αμορφωσιά. Ο γλωσσικός ορίζοντας, αντί να διευρυνθεί, συρρικνώνεται και η πληροφορία, που αποτελεί την πρώτη ύλη του δημοσιογράφου, περιορίζεται στο ελάχιστο. Ο ένας κατηγορεί τον άλλον, κι όλοι μαζί ανοίγουν το λάκκο, όπου θα καταποντιστούν (…).
Το παρήγορο είναι πως, αν κοσκινίσεις το σωρό, θα βρεις πολλά διαμάντια της δημοσιογραφίας. Συναδέλφους σαν εκείνους της γενιάς μας, με περισσότερες γνώσεις και περισσότερες ικανότητες. Αλλά, όπως υποστηρίζεται από πολλούς, έχουμε να κάνουμε με μια κοινωνία που τη συνθέτουν οι μετριότητες. Αυτές οι μετριότητες κρατούν στο περιθώριο τους ικανούς δημοσιογράφους και δεν τους αφήνουν να σηκώσουν κεφάλι. Βλέπω τους τελευταίους και αισθάνομαι το χτυποκάρδι εκείνο που ταυτίζεται με τους χρόνους της δικής μας νιότης. άντρες και γυναίκες, νεαρής ηλικίας, που γνωρίζουν τη γλώσσα, γραπτή και προφορική, να ακολουθούν τους πυροσβέστες ενώ οι φλόγες πλησιάζουν απειλητικά, να βρίσκονται δίπλα στους αστυνομικούς που προσπαθούν να εξιχνιάσουν κάποιο έγκλημα, να περιμένουν ώρες έξω από το σπίτι κάποιου πολιτικού, μέσα στην παγωνιά, να διανύουν εκατοντάδες χιλιόμετρα με το δικό τους αυτοκίνητο και να μην επιτυγχάνουν τίποτα, γιατί η ‘‘πληροφορία’’ του αρχισυντάκτη ήταν λανθασμένη, ή να πέφτουν πάνω στις απαγορεύσεις της αρχής προσωπικών δεδομένων (…).
Κάποια μέρα, είναι βέβαιο αυτό, οι φυγόπονοι και οι μέτριοι θα απομακρυνθούν και θα επικρατήσουν οι ικανοί. Τότε, θα έρθει η άνοιξη της δημοσιογραφίας. Γιατί ο καλός δημοσιογράφος της εφημερίδας, προσαρμόζεται εύκολα και γίνεται καλός, τόσο στο ραδιόφωνο, όσο και στην τηλεόραση. Οι ‘‘φυτευτοί’’ δεν είναι δυνατόν να έχουν μεγάλη επαγγελματική ζωή. Κι αυτό είναι παρήγορο γιατί τότε θα συντελεστεί η κάθαρση».
7Απρ2008

Συλλαλητήριο για τη Μακεδονία, 14 χρόνια μετά (αναδημοσίευση)

Η δημοσιογραφική έρευνα που ακολουθεί διενεργήθηκε τον Ιανουάριο 2006 και δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο 2006 στην εφημερίδα "Μακεδονία", σε 5 καθημερινές συνέχειες. Σήμερα την αναδημοσιεύω στο blog γιατί πιστεύω ότι παραμένει επίκαιρη και χρήσιμη.
FOTO (Από το αρχείο της "Μακεδονίας"): Το συλλαλητήριο της 14ης Απριλίου 1992 ακολούθησαν και άλλα, εξίσου μεγαλειώδη, σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού. Τον Μάρτιο του 1994 επαναλήφθηκε στη Θεσσαλονίκη με πρωτοβουλία της Μητρόπολης. Χαρακτηριστικό είναι το στιγμιότυπο με τον μακαριστό Παντελεήμονα να άδει τον εθνικό ύμνο, συνεπικουρούμενος -μεταξύ άλλων- από τον πρύτανη του ΑΠΘ Αντώνη Τρακατέλλη, τον δημοσιογράφο Νίκο Μέρτζο και τον σημερινό πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή.

-------------------------------------------------------------------------

Του ΓΙΑΝΝΗ Θ. ΚΕΣΣΟΠΟΥΛΟΥ

Η εφημερίδα "Μακεδονία", στο πλαίσιο δημοσιογραφικής έρευνας για την διοργάνωση του μεγάλου συλλαλητηρίου της 14ης Φεβρουαρίου 1992 για την προάσπιση του ονόματος της Μακεδονίας, δημοσιεύει από σήμερα και για έξι ημέρες, τις απαντήσεις που έδωσαν ορισμένοι από τους πρωτεργάτες. Ουσιώδεις μαρτυρίες για μια από τις κορυφαίες στιγμές συλλογικής λαϊκής έκφρασης μετά τη μεταπολίτευση, η οποία είχε ως αντικείμενο ένα θέμα που βρίσκεται ξανά (ακόμα) στην επικαιρότητα.

Ο δήμος, η Μακεδονική Επιτροπή και το συλλαλητήριο
Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Το 1992 ο δημοσιογράφος Νίκος Μέρτζος ήταν διευθυντής της εφημερίδας "Ελληνικός Βορράς", καθημερινός σχολιαστής της επικαιρότητας στα μεσημεριανά δελτία ειδήσεων του Δημοτικού Ραδιοφώνου FM100 και εκδότης - διευθυντής του περιοδικού "Μακεδονική Ζωή". Ήδη από τον Αύγουστο του 1991 ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης τον διόρισε σύμβουλό του "στα εθνικά ζητήματα της Μακεδονίας και της Θράκης".
Στις 8 Σεπτεμβρίου 1991 οι πολίτες της "Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας" τάσσονται με δημοψήφισμα υπέρ της ανεξαρτησίας. Στις 17 Νοεμβρίου 1991 η Βουλή των Σκοπίων ψηφίζει Σύνταγμα σύμφωνα με το οποίο η χώρα ονομάζεται "Δημοκρατία της Μακεδονίας", γεγονός που προκαλεί το εθνικό αίσθημα των Ελλήνων Μακεδόνων. Στις 16 Δεκεμβρίου 1991, διεξάγεται στις Βρυξέλλες η περίφημη συνεδρίαση του συμβουλίου υπουργών Εξωτερικών των χωρών - μελών της ΕΟΚ, η οποία αναγνώρισε την ανεξαρτησία της Κροατίας και της Σλοβενίας, γεγονός που σήμανε τον διαμελισμό της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας του Τίτο και άνοιξε την πόρτα του αλυτρωτισμού στους εθνικιστικούς προπαγανδιστικούς κύκλους των βορείων γειτόνων. Προκειμένου να αναγνωρίσει τα Σκόπια ως κυρίαρχο κράτος το συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών ζήτησε "να δεσμευθεί ότι θα υιοθετήσει συναγματικές και πολιτικές εγγυήσεις, ότι δεν έχει εδαφικές διεκδικήσεις εναντίον γειτονικών κρατών - μελών της Κοινότητας, ότι δεν ακολουθεί επιθετική προπαγάνδα εναντίον γειτονικού κράτους - μέλους της Κοινότητας, περιλαμβανομένης και της χρήσης ονομασίας, η οποία υποδηλώνει εδαφικές διεκδικήσεις".
"Εάν ερμηνευόταν πολιτικά οι όροι που πέτυχε τότε η Ελλάδα, θα διασφαλιζόταν τα ελληνικά συμφέροντα. Αλλά δυστυχώς οι όροι ερμηνεύθηκαν νομικά από τους Ευρωπαίους για να παρακάμψουν την αρχική πολιτική απόφασή τους για τα Σκόπια" υποστηρίζει σήμερα ο Ν. Μέρτζος.
"Εκείνη την εποχή με πρωτοβουλία του αείμνηστου Νίκου Ζαρντινίδη, συγκροτήθηκε η Μακεδονική Επιτροπή. Στην Επιτροπή εκπροσωπούνταν όλοι οι φορείς της πόλης της Θεσσαλονίκης, ακόμη και οργανώσεις πιο αριστερόστροφες. Η Επιτροπή συνεδρίασε στο Μακεδονία Παλάς και εξέδωσε διακήρυξη, την οποία έγραψα εγώ, όπως και όλα τα κείμενα ["Ο εμπνευστής και δημιουργός του συνόλου των κειμένων κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων της Μακεδονικής Επιτροπής, ήταν ο Νίκος Μέρτζος. Το ψήφισμα και οι ανακοινώσεις ήταν σε συνεργασία με την Τ. Βαλαλά και τον πρύτανη. Ο Σ. Καπετανόπουλος είχε συνεργασία αλλά τον τελικό λόγο είχε ο Μέρτζος" επιβεβαιώνει ο δημοσιογράφος Φαίδων Γιαγκιόζης]. Η Επιτροπή δεν δέχτηκε πολιτικούς παρά μόνο τους δύο Στέλιους, Παπαθεμελή και Νέστορα, διότι ήδη από το '90 είχαμε κάνει μαζί μια προσπάθεια αφύπνισης της κοινής γνώμης -η Αλέκα Παπαρήγα μας αποκαλούσε "Η Αγία Τριάδα"" συμπληρώνει ο αναγεννητής της κοινότητας Νυμφαίου.
Η ακριβής ημερομηνία σύστασης της Μακεδονικής Επιτροπής δεν προέκυψε εύκολα από το ρεπορτάζ. Τα δεκατέσσερα χρόνια που μεσολάβησαν μπορεί να μην πλήττουν τα γεγονότα, δεν αφήνουν όμως ιδιαίτερα περιθώρια για τις ημεροχρονολογίες στη μνήμη των πρωταγωνιστών.
Ο δημοσιογράφος Φαίδων Γιαγκιόζης ήταν διευθυντής του ανταποκριτικού γραφείου της εφημερίδας "Μεσημβρινή". Μέσα από τα ημερολόγιά του δίνει ως ημερομηνία "γέννησης" της Μακεδονικής Επιτροπής την 19η Ιανουαρίου 1992. Ο ίδιος αφηγείται ένα περιστατικό, ως την σπίθα που γέννησε την ιδέα: "Την Τρίτη 14 Ιανουαρίου ήρθαν στο γραφείο μου δυο μουτζούρηδες, δυο λαμαρινάδες από τη Σίνδο με ένα χαρτί, γραμμένο ανορθόγραφα: "Είναι ντροπή μας που εμείς εδώ στη Μακεδονία δεν αντιδρούμε μ' αυτά που κάνουν τα Σκόπια. Σας παρακαλούμε αν μπορείτε να δημοσιεύσετε την αγανάκτησή μας. Είμαστε κάτοικοι της Σίνδου". Επειδή στο γραφείο μου, στο Μακεδονία Παλλάς, σύχναζαν τότε πάρα πολλοί επιφανείς Θεσσαλονικείς, μου γεννήθηκε η ιδέα να το δείξω σε έναν άνθρωπο ο οποίος ήταν η ψυχή της Θεσσαλονίκης εκείνη την εποχή, ο πρώην υπουργός Νίκος Ζαρντινίδης. Του λέω "Τι κάνουμε;". Μου απαντάει: "Εσένα που πάει το μυαλό σου;" Του λέω "Να καλέσουμε κάποιους ανθρώπους και να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε για τη Θεσσαλονίκη και τη Μακεδονία έναντι αυτών που κάνουν οι Σκοπιανοί που δείχνουν αλυτρωτισμό και επιθετικότητα".
Ο Γιαγκιόζης γράφει στο βιβλίο του "Η αλήθεια πίσω από την Ιστορία" (εκδ. Ιανός): "Κάνω μια λίστα με ονόματα και αρχίζω να τηλεφωνώ: στο Νίκο Ζαρντινίδη, στον Αντώνη Τρακατέλλη πρύτανη, στον Κωνσταντίνο Βαβούσκο πρόεδρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, στον δήμαρχο Ντίνο Κοσμόπουλο, στον πρόεδρο της ΔΕΘ Αλέκο Μπακατσέλο, στον Στέλιο Νέστορα, στον Αγαμέμνονα Γκράτζιο, στον Γιάννη Τσαλουχίδη, στον Νίκο Μέρτζο, στην Τερέζα Βαλαλά, στον Άρη Αλεξίου και στον Δημήτρη Ζάννα".
Την Κυριακή 19 Ιανουαρίου, στις 13.15', στην αίθουσα "Θέμις" του Μακεδονία Παλάς "καλούμε την πρώτη σε ολομέλεια σύσκεψη της Μακεδονικής Επιτροπής". Αφού ακούστηκαν διάφορες απόψεις σχετικά με την δραστηριότητα των Σκοπιανών, "δημιουργήθηκε η Μακεδονική Επιτροπή η οποία ανέλαβε τον συντονισμό δραστηριοτήτων".
Στις 4 Φεβρουαρίου "κάνω την πρόταση για συλλαλητήριο" σημειώνει ο Γιαγκιόζης, μετέπειτα διευθυντής του ανταποκριτικού γραφείου της εφημερίδας "Απογευματινή".
Στις 5 Φεβρουαρίου, στις 12 το μεσημέρι στο Μακεδονία Παλάς, η Μακεδονική Επιτροπή "αποφάσισε να γίνει συλλαλητήριο στις 14 Φεβρουαρίου στην πλατεία Αριστοτέλους"!
Ο Σωτήρης Καπετανόπουλος, από τότε πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Θεσσαλονίκης, δίνει τη δική του οπτική: "Ο προβληματισμός και η όλη διαδικασία για τη διοργάνωση του συλλαλητηρίου ξεκίνησε στα μέσα Ιανουαρίου. Ταυτόχρονα άρχισαν να ακούγονται κι άλλες φωνές σε πολλούς δήμους της Βορείου Ελλάδος. Έτσι έγινε ένα συνέδριο των δημάρχων της Β. Ελλάδος στη Βέροια, κάπου μεταξύ 20 και 30 Ιανουαρίου, όπου τον δήμο Θεσσαλονίκης εκπροσώπησα εγώ. Εκεί ζήτησα να επικρατήσει η άποψη να μην γίνουν πολλά συλλαλητήρια στις διάφορες πόλεις αλλά ένα μαζικό στη Θεσσαλονίκη. Η άποψη αυτή επικράτησε και ενημέρωσα τον Κοσμόπουλο. Η διοργάνωση του συλλαλητηρίου δεν ήταν απόφαση της Μακεδονικής Επιτροπής η οποία επεβλήθη στο δήμο. Η Επιτροπή συζητούσε ξεχωριστά από το δήμο, ο δήμαρχος και εγώ συμμετείχαμε σ' αυτήν. Ήδη το δημοτικό συμβούλιο είχε πάρει απόφαση να υλοποιήσει το συλλαλητήριο. Ήταν ευτύχημα ότι η Μακεδονική Επιτροπή ενεργούσε παράλληλα προς αυτήν την κατεύθυνση αλλά οπωσδήποτε αλλιώς είναι να κάνει ένα συλλαλητήριο ο δήμος της πόλης και αλλιώς είναι να το κάνει μια Μακεδονική Επιτροπή, η οποία δεν είχε και θεσμικό χαρακτήρα".

"Θα βάλετε σε λούκι τον πρωθυπουργό και την Ελλάδα"
Η εφημερίδα "Μακεδονία", στο πλαίσιο δημοσιογραφικής έρευνας για την διοργάνωση του μεγάλου συλλαλητηρίου της 14ης φεβρουαρίου 1992 για την προάσπιση του ονόματος της Μακεδονίας, δημοσιεύει από σήμερα και για έξι ημέρες, τις απαντήσεις που έδωσαν ορισμένοι από τους πρωτεργάτες. Ουσιώδεις μαρτυρίες για μια από τις κορυφαίες στιγμές συλλογικής λαϊκής έκφρασης μετά τη μεταπολίτευση, η οποία είχε ως αντικείμενο ένα θέμα που βρίσκεται ξανά (ακόμα) στην επικαιρότητα. Σήμερα, ο σύμβουλος επί εθνικών θεμάτων Μακεδονίας - Θράκης του τότε πρωθυπουργού Ν. Μέρτζος μιλά στη "Μ" για τις επιφυλάξεις που εξέφρασε, για το ρόλο του επίσης συμβούλου του Κ. Μητσοτάκη Κυριάκου Γριβέα, για το καθοριστικό τηλεφώνημα στον υπουργό Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά και για την "απειλή" του Ντίνου Κοσμόπουλου.

Η ΚΡΙΣΙΜΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ
Το τι διαμείφθηκε στη συνεδρίαση όπου ελήφθη η απόφαση για την διοργάνωση του συλλαλητηρίου, είναι ένα ερωτηματικό. Πόσοι και ποιοι διαφώνησαν με την ιδέα του συλλαλητηρίου δεν είναι γνωστό. Βλέπετε, το θέμα του ονόματος παραμένει τρέχον κι έτσι "αν αποκαλυφθούν μπορεί να εκπλαγεί ο ελληνικός λαός", όπως υποστηρίζει ο Γιαγκιόζης.
Ωστόσο, ο Ν. Μέρτζος αποκαλύπτει για πρώτη φορά, όπως λέει, τις επιφυλάξεις που εξέφρασε τότε. Κατέχοντας τη θεσμική θέση του πρωθυπουργικού συμβούλου, εκτιμούσε ότι το συλλαλητήριο θα δέσμευε την εξωτερική πολιτική της χώρας σε μια κρίσιμη περίοδο για τα Βαλκάνια. Μάλιστα, όπως θα διαβάσετε, υποστηρίζει ότι έδωσε την συγκατάθεσή του με την πεποίθηση ότι ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης γνώριζε και ενέκρινε το συλλαλητήριο, καθώς υπήρξε η θετική γνωμοδότηση του υπουργού Εξωτερικών Αντ. Σαμαρά.
Λέει, λοιπόν, ο Μέρτζος: "Βρισκόμουν στο Νυμφαίο, στη μεθόριο δηλαδή όπου κρινόταν το παιχνίδι, είχα συνεχή επικοινωνία με την κυβέρνηση Γκλιγκόροφ. Τις πρώτες ημέρες του Ιανουαρίου του '92, με πολύ χιόνι στο Νυμφαίο, με ειδοποίησαν από τη Μακεδονική Επιτροπή, ο Ζαρντινίδης και ο Γιαγκιόζης, να κατέβω στη Θεσσαλονίκη γιατί υπάρχει σοβαρός λόγος. Τους λέω 'δεν γίνεται' και μου απαντάνε 'όχι, πρόκειται για μια κρίσιμη απόφαση διότι θα κάνουμε συλλαλητήριο'. Την ίδια περίοδο ο τότε πρωθυπουργός Μητσοτάκης είχε φύγει μαζί με την Ντόρα για διακοπές στην Ιταλία -εφημερίδες τον συκοφαντούσαν ότι πήγε να πωλήσει τα τσιμέντα ΑΓΕΤ - Ηρακλής στην Calcestrucci. Επειδή όμως βρισκόταν στο Τιρόλο, δεν είχα επικοινωνία μαζί του.
"Ωστόσο κατήλθα στο Αμύνταιο και από το κατάστημα των αδελφών Οικονόμου επικοινώνησα με τον Κυριάκο Γριβέα (σ.σ. σημερινό πρόεδρο του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης καθώς και της Εταιρείας Ενοποίησης Αρχαιολογικών Έργων Αθήνας), που τότε υπηρετούσε στο γραφείο του Μητσοτάκη. Του λέω: 'Θέλω να μεταφέρεις ένα μήνυμα στον πρωθυπουργό, ότι ετοιμάζεται μεγάλο συλλαλητήριο για τη Μακεδονία στη Θεσσαλονίκη που δεν θα έχει επιστροφή κι εγώ έχω σοβαρές επιφυλάξεις'. Όμως ο Γριβέας δεν το μετέφερε γιατί δεν κατάλαβε τη σημασία του. Ξέρεις, σε τέτοιες περιπτώσεις ο πρωθυπουργός δίνει εντολή να μην τον ενοχλήσει κανείς...
"Το ίδιο βράδυ πήγα στην Μακεδονική Επιτροπή που συνεδρίαζε στο Μακεδονία Παλάς. Ήταν εκεί, μεταξύ άλλων, ο Νίκος Ζαρντινίδης, ο τότε πρόεδρος της Ισραηλιτικής κοινότητας Θεσσαλονίκης Σεφιχά, ο δήμαρχος Ντίνος Κοσμόπουλος, ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Σωτήρης Καπετανόπουλος, ο πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης Παντελής Κωνσταντινίδης, ο πρόεδρος της HELEXPO - ΔΕΘ Αλέκος Μπακατσέλος (το alter ego του Μητσοτάκη), ο πρόεδρος του Ιδρύματος του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα Δημήτρης Ζάννας, ο πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητρόπολης πατέρας Ιωάννης Τασσιάς, ο στρατηγός Αγαμέμνων Γκράτζιος, ο καθηγητής Αριστοτέλης Βρίτσιος, ο δημοσιογράφος Φαίδων Γιαγκιόζης κ.ά.
Είχαν ήδη πάρει την απόφαση. Όταν έφτασα, ντυμένος με... τ' αντάρτικα αφού κατέβηκα από τα χιόνια, τους είπα ότι εγώ δεν συμφωνώ, διότι ένα συλλαλητήριο -του μεγέθους που θα έχει και πρέπει να έχει- θα δεσμεύσει τους πολιτικούς και την εξωτερική πολιτική της Ελλάδας σε μια ρευστή εποχή για τα Βαλκάνια, στην οποία έχουμε ανάγκη συμμαχιών και πολιτικών ελιγμών. Θυμάμαι έγινε πανζουρλισμός!"Ο Κοσμόπουλος απείλησε ότι αν περάσει η δική μου πρόταση θα υποβάλλει την παραίτησή του. Προφανώς εννοούσε από την Μακεδονική Επιτροπή, ίσως όμως να κλιμάκωνε. Έχοντας υπόψη μου το μήνυμα που έστειλα στον Μητσοτάκη, δέχθηκα την πρόταση του Κοσμόπουλου να επικοινωνήσουμε με τον υπουργό Εξωτερικών, ώστε να λάβουμε την κυβερνητική άποψη για το τι έπρεπε να κάνουμε. Λέω τότε στον Αλέκο Μπακατσέλο: "Θα τον βάλετε σε λούκι τον πρωθυπουργό και την Ελλάδα". Πήγαμε στο κατάστημά του στην οδό Β. Γεωργίoυ και ο δήμαρχος επικοινώνησε με τον Σαμαρά. Εκείνος είπε εκθύμως 'ναι' και ότι αυτό θα εξυπηρετήσει τα μέγιστα την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής. Τότε επιστρέψαμε στο Μακεδονία Παλάς και έδωσα τη συγκατάθεσή μου λέγοντας ότι εφόσον έχει ληφθεί και επικυρωθεί η απόφαση εγώ θα βοηθήσω στην εκτέλεση της αποφάσεως αλλά με την πεποίθηση ότι πλέον μπήκαμε σε δρόμο χωρίς επιστροφή".

"Το ΚΚΕ πιέζει να μην εμφανιστεί ο μητροπολίτης…"
ΥΠΗΡΞΑΝ ΔΙΑΦΩΝΙΕΣ;
"Υπήρχαν αντίθετες απόψεις για την χρεία του συλλαλητηρίου;" ρωτήσαμε τον τότε δήμαρχο Θεσσαλονίκης Ντίνο Κοσμόπουλο, ο οποίος -όταν του το ζητήσαμε- δεν επέδειξε ιδιαίτερη διάθεση να μιλήσει για εκείνη την περίοδο. "Όχι, δεν θυμάμαι κάτι τέτοιο. Κι όποιος το λέει λέει ψέματα. Το τι λέγεται εκ των υστέρων…" μας απάντησε. "Ο Μέρτζος, που τότε ήταν και σύμβουλος του πρωθυπουργού Μητσοτάκη, τι θέση εξέφρασε; Είχε επιφυλάξεις;" ξαναρωτήσαμε. "Όχι, σου είπε τέτοιο πράγμα ο Νίκος; Δεν θυμάμαι κάτι τέτοιο" επέμεινε. "Είναι αλήθεια ότι απειλήσατε με παραίτηση σε περίπτωση ματαίωσης της απόφασης για διοργάνωση του συλλαλητηρίου;". "Όχι βέβαια. Δεν νομίζω ότι διατυπώθηκε καμία διαφωνία πλην του ΚΚΕ, αλλά για άλλους λόγους. Οι βουλευτές στριμώχνονταν κάτω από την εξέδρα για να μην φανεί ότι απουσίαζαν από το συλλαλητήριο" απάντησε γελώντας.
"Υπήρξαν κάποιες" διαφωνίες καταθέτει ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου του δήμου Θεσσαλονίκης Σωτήρης Καπετανόπουλος, αλλά δεν θυμάται από ποιους. "Δε νομίζω ο Νίκος Μέρτζος να είχε διατυπώσει επιφυλάξεις. Δεν θυμούμαι κάτι τέτοιο. Όσον αφορά το τελικώς γενόμενον, πάντα υπάρχουν προτάσεις για την διαδικασία, αλλά δεν ήταν αρνητικός στο συλλαλητήριο ο Μέρτζος. Δεν θυμούμαι να είχε αντιρρήσεις ο Νίκος. Έχει μια σύνθεση στη σκέψη που του επιτρέπει σε πολλά ζητήματα να κάνει διαφορετική προσέγγιση χωρίς να αμφισβητεί τον τελικό στόχο. Οι διαφορετικές προσεγγίσεις είχαν να κάνουν όχι με το αν έπρεπε να γίνει το συλλαλητήριο αλλά με τον τρόπο με τον οποίο θα πορευόμασταν" αναφέρει χαρακτηριστικά.
"Δεν υπέπεσε στην αντίληψή μου διαφωνία Θεσσαλονικέων για την χρεία του συλλαλητηρίου. Τουλάχιστον δημόσια ο Μέρτζος δεν είχε διατυπώσει καμία επιφύλαξη. Δεν ξέρω τι μπορούσε να κάνει παρασκηνιακά και αν έκανε" υποστηρίζει ο ανεξάρτητος σήμερα βουλευτής (τότε βουλευτής της αξιωματικής αντιπολίτευσης) Στέλιος Παπαθεμελής.

Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΚΕ
Όσο αφορά στη διαφωνία του ΚΚΕ, ο Φ. Γιαγκιόζης γράφει στο βιβλίο του "Η αλήθεια πίσω από την Ιστορία" ότι στις 12 Φεβρουαρίου "Ο Κοσμόπουλος δέχεται πιέσεις από το ΚΚΕ να μην εμφανιστεί ο Μητροπολίτης". Περισσότερες λεπτομέρειες θυμάται ο, δικηγόρος στο επάγγελμα, Σ. Καπετανόπουλος: "Στην διακομματική επιτροπή που είχε συστήσει ο δήμος συμμετείχαν ο Γιώργος Γαλατσόπουλος, τότε πρόεδρος του κομματικού οργάνου της ΝΔ στη Θεσσαλονίκη, ο βουλευτής του ΚΚΕ Γιάννης Κατσαρός, ο δημοτικός σύμβουλος Δημήτρης Παπάζογλου για λογαριασμό του Συνασπισμού και ο Γιάννης Μαγκριώτης ως γ.γ. της Ν.Ε. ΠΑΣΟΚ Θεσσαλονίκης, ο Θανάσης Αργυριάδης εκ μέρους της ΔΗΑΝΑ, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης κι εγώ. Είχαμε προβληματισμό εάν θα το ψήφισμα έπρεπε να λέει ότι 'δεν δεχόμαστε τη λέξη Μακεδονία' ή αν θα έλεγε 'τη λέξη Μακεδονία και τα παράγωγά της', γινόταν μια έντονη συζήτηση σχετικά με αυτό και φτάσαμε δύο ημέρες προ του συλλαλητηρίου. Έτσι, την Τρίτη το μεσημέρι, κι ενώ γινόταν σύσκεψη στο γραφείο του δημάρχου γι' αυτό το θέμα, σηκώθηκε ο Κατσαρός και λέει 'εμείς ως κόμμα δηλώνουμε ότι δεν θα συμμετάσχουμε'".
Πως το αιτιολόγησε; "Έτσι... Απλά το δήλωσε. Κι ήταν εντυπωσιακό, όλοι εκπλαγήκαμε δεδομένου ότι επί δέκα μέρες γινόταν συζητήσεις για την οργάνωση, για το κείμενο για το ψήφισμα κλπ, χωρίς να μπαίνει η διάσταση ότι εμείς συμμετέχουμε μόνο ως παρατηρητές αλλά δεν πρόκειται να κινητοποιήσουμε τους ψηφοφόρους μας. Ο ΣΥΝ είχε την άποψη ότι δεν έπρεπε να δεσμευτούμε στο θέμα της λέξεως 'και τα παράγωγα', ο Μαγκριώτης είπε ότι 'εμείς θέλουμε και τα παράγωγα', όπως και ο Γαλατσόπουλος. Με βάση αυτά ο δήμαρχος μου λέει 'έχουμε μια άποψη της πλειοψηφίας των παρόντων άρα θα πρέπει το ψήφισμα να αποκλείει και τα παράγωγα της λέξης Μακεδονία'. Εξάλλου αυτό ήταν σύμφωνο και με τη θέση του δημοτικού συμβουλίου, που είχε ήδη λάβει απόφαση".

"Ο Μητσοτάκης επιχείρησε να το ματαιώσει…"
Και για τις άνωθεν πολιτικές παρεμβάσεις, όμως, υπάρχουν διαφορετικές μαρτυρίες. Παρόλο που οι αφηγήσεις παραλάσσονται, αναλόγως μνήμης, στο διά ταύτα υπάρχει ομοφωνία για τη στάση του υπουργού Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά και διαφωνία για τη στάση του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.
"Ενημερώσαμε τον Μητσοτάκη και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας... Η ενημέρωση γινόταν από τρία άτομα. Ο ΠτΔ ενημερωνόταν από τον Κοσμόπουλο και τον Τρακατέλλη, ο Μητσοτάκης από τους Ζαρντινίδη, Χατζηνικολάου, Μέρτζο κι εμένα, μέσω του Αλέκου Μπακατσέλου, σαν πλησιέστερου κοινωνικά" λέει ο Φ. Γιαγκιόζης.
"Όταν επέστρεψε ο Μητσοτάκης από την Ιταλία" αφηγείται ο Ν. Μέρτζος, "του ανακοίνωσα την απόφαση και τις σκέψεις μου. Μου λέει 'τώρα έχει ληφθεί η απόφαση. Εμείς δεν μπορούμε να εμφανιστούμε μειοδότες και να το ματαιώσουμε'. Δεν ήταν θέμα πλειοδοσίας, αλλά δεν μπορούσε να βγει στη μειοδοσία. Διότι ήδη κατηγορείτο ως μειοδότης ο Μητσοτάκης και συνιστούσε στον υπουργό Εξωτερικών να είναι λιγότερο αδιάλλακτος, ενώ το συλλαλητήριο ήταν η πολιτική διαπίστευση του Σαμαρά στο να τηρήσει τη σκληρή γραμμή και το άλλοθί του για να πει στον πρωθυπουργό 'εδώ ο λαός λέει αυτά. Εσύ τι λες;'".
Εκείνη την εποχή, μέσα στην κοινοβουλευτική ομάδα της Νέας Δημοκρατίας είχαν αναπτυχθεί τάσεις για τη διαδοχή του Μητσοτάκη, ο οποίος κυβερνούσε με μία ψήφο, αυτήν του βουλευτή της ΔΗΑΝΑ Θόδωρου Κατσίκη, υπενθυμίζει ο Ν. Μέρτζος. "Ο Ανδριανόπουλος αρνήθηκε να αναλάβει υπουργείο ζητώντας περισσότερες αρμοδιότητες, ο Έβερτ άρχισε να αυτονομείται και ο Σαμαράς, πιο νομιμόφρων, θεωρείτο το πουλέν της ΝΔ και ευνοούμενος του Μητσοτάκη. Όλοι αυτοί άρχισαν να πλειοδοτούν ως προς το θέμα τόσο προς την Κ.Ο. όσο και ως προς την κοινή γνώμη. Και είναι δυστύχημα το ότι κανείς από αυτούς, με εξαίρεση ίσως λίγο τον Σαμαρά, δεν γνώριζε σε βάθος το ζήτημα. Ο Σαμαράς είχε και προσωπική ευαισθησία διότι ήταν δισέγγονος της Πηνελόπης Δέλτα, που ήταν η γυναίκα βάρδος του Μακεδονικού Αγώνα, και εγγονός του Αλέξανδρου Ζάννα, μακεδονομάχου και πρώτου υπουργού Αεροπορίας του Βενιζέλου. Η δε μάνα του Λένα, κόρη του Αλέξανδρου Ζάννα και αδελφή του αείμνηστου Παύλου, ήταν βλάχα" συμπληρώνει.
Από την πλευρά του ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου του δήμου Θεσσαλονίκης Σωτήρης Καπετανόπουλος υποστηρίζει: "Όσον αφορά την σκοπιμότητα του συλλαλητηρίου κάποιες νύξεις εγένοντο αλλά δεν μπορεί να πει κανείς ότι ήταν μια ανοιχτή ρήξη ή μια ανοιχτή αντίδραση. Γεγονός πάντως είναι ότι τις πρώτες 10 ημέρες προετοιμασίες του συλλαλητηρίου είχαμε μεγάλο πρόβλημα με τη σύνταξη του ψηφίσματος. Εγώ ως χρεωθείς τη σύνταξη του ψηφίσματος και της ομιλίας του δημάρχου, συναντούσα μεγάλο πρόβλημα σ' αυτό. Δεν μπορώ να πω ότι υπήρξε παρέμβαση κυβερνητική προς το πρόσωπό μου. Που λένε δηλαδή ότι ο τότε πρωθυπουργός Μητσοτάκης παρενέβη είτε αυτοπροσώπως είτε δι' αντιπροσώπου. Καθόλου. Δεν ξέρω αν είχε κάποια επικοινωνία με τον δήμαρχο, αλλά με μένα δεν υπήρξε καμία ούτε ο δήμαρχος Ντίνος Κοσμόπουλος μου διεμήνυσε κάτι που να σχετίζεται με μια άποψη του τότε πρωθυπουργού της χώρας. Είχαμε μόνον μια επικοινωνία με τον Αντώνη Σαμαρά, τότε υπουργό Εξωτερικών, ο οποίος θα πήγαινε στη Λισσαβώνα, από την προηγουμένη του συλλαλητηρίου, όπου διεξαγόταν η σύνοδος των υπουργών Εξωτερικών υπό την πορτογαλική προεδρία. Μας είπε, λοιπόν, ότι -αφού το είχαμε αποφασίσει- η εικόνα του συλλαλητηρίου θα αποτελούσε ένα εξαιρετικό χαρτί στην ατζέντα του όπως και ένα κείμενο το οποίο θα του έδινε το δικαίωμα να πει ότι ως υπουργός Εξωτερικών δεν μεταφέρει μόνο τις απόψεις της διπλωματίας και της πολιτικής αλλά ταυτόχρονα κι ένα ψήφισμα το οποίο βγήκε από 1,5 εκατομμύριο λαού που συγκεντρώθηκε αυθόρμητα για να διαμαρτυρηθεί στην πρωτεύουσα της Μακεδονίας και της Βορείου Ελλάδος, τη Θεσσαλονίκη. Αυτή ήταν η μόνη τοποθέτηση από πλευράς του υπουργού Εξωτερικών της χώρας".
"Είχα επικοινωνία με τον Μητσοτάκη" διαβεβαιώνει ο δήμαρχος Ντίνος Κοσμόπουλος (επιβεβαιώνοντας έτσι έστω έμμεσα τον Μέρτζο) "και ήταν ο μόνος που είχε επιφυλάξεις. Άλλαξε την πτήση του επιστρέφοντας από το Νταβός, δυο τρεις μέρες πριν το συλλαλητήριο για να συναντηθούμε. Μου είπε απλώς ότι θέλει να είμαι ο μόνος ομιλητής, όπως κι έγινε, για να μην ειπωθεί κάτι που θα διακυβεύσει τα εθνικά συμφέροντα της χώρας".
Αντίθετη η μαρτυρία του δημοσιογράφου Φαίδωνα Γιαγκιόζη. "Δεν είχε επιφυλάξεις ο Μητσοτάκης. Όντας πρωθυπουργός άλλαξε το δρομολόγιο του και από το Μιλάνο ήρθε στο αεροδρόμιο Θεσσαλονίκης. Εκ μέρους της Επιτροπής λέμε στον Μητσοτάκη στην αίθουσα των VIP: "θέλουμε να κάνουμε συλλαλητήριο". Ο Μητσοτάκης έκανε πάρα πολλές ερωτήσεις. "Θα χρειαστείτε τίποτα;" μας ρώτησε. Του απαντήσαμε "όχι". Όσο για τον υπουργό Εξωτερικών; "Με τον Σαμαρά είχαμε συχνή επικοινωνία. Η μισή γενιά του Σαμαρά είναι Μακεδόνες. Ο Σαμαράς δεν κοίταζε τα πράγματα με τη λογική αλλά με την ψυχή του" υποστηρίζει ο Γιαγκιόζης.

Στέλιος Παπαθεμελής: "Ζαρντινίδης - Γκράτζιος δεν υπέκυψαν"
Κεραυνός για τον επίτιμο πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας είναι ο Στέλιος Παπαθεμελής. "Θυμούμαι ότι ο τότε πρωθυπουργός Μητσοτάκης επιχείρησε να ματαιώσει την εκδήλωση και ενώ ήταν σε συνεδρίαση η Επιτροπή, ο Μητσοτάκης προσγειώθηκε για λίγο στη Θεσσαλονίκη. Είχαν πάει να τον δουν οι Ζαρντινίδης και Γκράτζιος. Όταν ήρθαν δεν απέκρυψαν ότι τους υπέδειξε να ματαιωθεί το συλλαλητήριο. Δεν ήθελε να ξεσηκωθεί ο λαός και να τον έχει απέναντί του. Είχε προφανώς στο μυαλό του ο Μητσοτάκης συμβιβαστικές λύσεις οι οποίες την εποχή εκείνη ήταν αδιανόητες για τον ελληνικό λαό. Οι δύο άνδρες όμως δεν υπέκυψαν στην έκκληση εκείνη του πρωθυπουργού" λέει στη "Μ".
"Τότε ήταν που η Επιτροπή Εξωτερικών του Κογκρέσου και μια ειδική ομάδα που όρισε η ΕΟΚ ήρθαν στην Αθήνα για να ελέγξουν αν όντως αυτό που βλέπουν είχε βάθος ή απλώς ήταν ένα επιφανειακό γεγονός και μια εφήμερη έκρηξη των Ελλήνων. Συνάντησαν κυβερνητικούς παράγοντες, όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις. Αυτό το οποίο συμπέραναν ήταν ότι η έκρηξη των Ελλήνων είναι επιφανειακή και θα τελειώσει πολύ γρήγορα. Άλλωστε αυτές τις διαβεβαιώσεις πρέπει να είχαν και από τον πρωθυπουργό τον ίδιο. Ο Μητσοτάκης είχε πει ότι σε δέκα χρόνια κανείς δεν θα θυμάται, αλλά αυτοί που το ξέχασαν είναι οι Έλληνες, όχι οι Σκοπιανοί. Δεν το ξέχασαν οι Αμερικάνοι, δεν το ξέχασαν οι Εγγλέζοι, οι Τούρκοι, κανένας δεν το ξέχασε εκτός από εμάς τους ίδιους. Και η ευθύνη είναι μέγιστη" τονίζει ο κ. Παπαθεμελής.

Η στάση των Κ. Καραμανλή - Α. Παπανδρέου
Πρόεδρος της Δημοκρατίας την επίμαχη περίοδο ήταν ο αείμνηστος Μακεδόνας Κωνσταντίνος Καραμανλής (κατά τη δεύτερη θητεία του 1990-1995). Από τις μαρτυρίες των πρωτεργατών δεν προκύπτει αποτρεπτική ανάμιξή του στο θέμα του συλλαλητηρίου. "Είχα συνεχή επαφή με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καραμανλή, έναν πολιτικό ευαίσθητο αλλά και εξαιρετικά νουνεχή" σημειώνει ο Νίκος Μέρτζος. Ο Φ. Γιαγκιόζης μαρτυρεί ότι "Επί της ουσίας ο Καραμανλής δεν είχε διαφωνία".
Όπως υποστηρίζει ο τελευταίος, μέλη της Μακεδονικής Επιτροπής συναντήθηκαν με τον Ανδρέα Παπανδρέου στο Καστρί. "Εκ μέρους του ΠΑΣΟΚ έχετε ό,τι θέλετε και θα συνεργαστείτε με τον Λαλιώτη" φέρεται να είπε. "Μας πρότειναν και τα δύο μεγάλα κόμματα τεχνογνωσία για την οργάνωση της εκδήλωσης. Αλλά εμείς αρνηθήκαμε" συμπληρώνει ο Γιαγκιόζης.

"Γιατί αλλάξαμε την ομιλία του Παντελεήμονα"
Καθόλη τη δεκαετία του '80, ενώ το πρόβλημα τελούσε εν υπνώσει, ο δημοσιογράφος Νίκος Μέρτζος έδινε τη μάχη της αφύπνισης λαού και πολιτικών μέσα από τα ολοσέλιδα άρθρα του στην εφημερίδα "Ελληνικός Βορράς". Το γεγονός αυτό του προσέδιδε αδιαμφισβήτητο κύρος στα θέματα αυτά, καθώς ήταν και παραμένει κορυφαίος γνώστης της περιοχής, των ανθρώπων, του προβλήματος. Για το λόγο αυτό τα μέλη της Μακεδονικής Επιτροπής έδειχναν ιδιαίτερο σεβασμό στην άποψή του.
"Η μεγάλη μέριμνα ήταν να εκφραστεί με τρόπο ακηδεμόνευτο και κομματικά μη εμπορεύσιμο το λαϊκό φρόνημα. Συνεπώς δεν θα μπορούσε να εμφανιστεί ως οργανωτής ο σκληρός πυρήνας της Μακεδονικής Επιτροπής που αποτελείτο από στελέχη της Νέας Δημοκρατίας και δεν έπρεπε να θιγεί σε τίποτα το αίσθημα κομματικής ασφάλειας του ΠΑΣΟΚ, που είχε ισχυρές δυνάμεις, πολύ ισχυρότερες από σήμερα, στη Θεσσαλονίκη, του ΣΥΝ αλλά και των οπαδών του ΚΚΕ που είχαν υπερβεί τις αποφάσεις της ηγεσίας" θυμάται ο Ν. Μέρτζος. "Γι' αυτούς τους λόγους εξασφαλίσαμε μια συμφωνία με το ΠΑΣΟΚ ότι κανένα σημαδεμένο στέλεχος κόμματος δεν θα βρίσκεται πάνω στην εξέδρα ή αλλού. Δεν θα υπάρχει καμία κομματική χροιά και οργανωτικά θα ήταν και θα φαινόταν υπεύθυνος ο φυσικός ηγέτης της πόλεως, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης. Επίσης, αποφασίστηκε να διασφαλιστεί η συμμετοχή και η ευλογία της Εκκλησίας χωρίς όμως να φτάσουμε σε ακρότητες, δεδομένης της ιδιοσυγκρασίας του τότε μητροπολίτη Παντελεήμονα. Ο δήμος διέθετε τον κατάλληλο μηχανισμό (ραδιόφωνο - τηλεόραση) και προϋπολογισμό. Εκτελεστικός και οργανωτικός υπεύθυνος ήταν ο Σωτήρης Καπετανόπουλος. Παράλληλα τα μέλη του πυρήνα της Μακεδονικής Επιτροπής εργάστηκαν "σκοτωτά". Δώσαμε μαγνητοταινίες με τα συνθήματα, ενιαία δελτία Τύπου και βίντεο (επειδή ήταν προπαγάνδα τα έφτιαξα εγώ) στα ραδιόφωνα, στην TV100 και στην ΕΡΤ3. Διασφαλίσαμε την πρόσβαση σε όλους τους μεγάλους οργανισμούς, στα σχολεία, στις ποδοσφαιρικές ομάδες (θυμάμαι οι ΠΑΟΚτσήδες κατέβηκαν πρώτοι), στα ΚΤΕΛ για να βάλουν ειδικά δρομολόγια, στους δημάρχους. Το αποτέλεσμα είναι ότι περισσότερος κόσμος ποτέ δεν μαζεύτηκε, περίπου 1.000.000 κόσμος! Ήταν ασυγκρίτως μεγαλύτερο ακόμη κι από τις φτιαχτές μεγάλες συγκεντρώσεις των κομμάτων... Η δε ατμόσφαιρα ήταν κατανυκτική" λέει στη "Μ".

Τριμελής επιτροπή στη Μητρόπολη
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το παρασκήνιο της ομιλίας του μακαριστού μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Παντελεήμονα. Γνωστός για τους από άμβωνος φλογερούς υπέρ της πατρίδας λόγους, ο Παντελεήμων προετοίμαζε το λόγο που θα εκφωνούσε στις 14 Φεβρουαρίου από το βήμα του συλλαλητηρίου.
Ο Ν. Μέρτζος περιγράφει πως άλλαξε ο λόγος του μητρπολίτη χάριν της εξυπηρέτησης του κοινού στόχου, γεγονός που βεβαιώνει και ο δημοσιογράφος Φ. Γιαγκιόζης: "Καθώς ετοιμάζαμε τα κείμενα προέκυψε ανάγκη να μάθουμε το λόγο του μητροπολίτη. Ζητήσαμε το κείμενο του λόγου του μητροπολίτη, μας το έστειλε και κοντέψαμε να πάθουμε έμφραγμα! Ήταν μια αήθης κατά τον επιεικέστερο χαρακτηρισμό, βιαιότατη επίθεση κατά του Πάπα, των καθολικών και των σταυροφόρων. Δηλαδή εκ προοιμίου ακυρώνονταν ο σκοπός του συλλαλητηρίου, δηλαδή να απευθυνθούμε στους Δυτικούς, στην Ευρωπαϊκή Ένωση που τότε είχε το πάνω χέρι για τα Σκόπια. Αποφασίσαμε να παρέμβουμε και πήγαμε οι τρεις μας: ο Νίκος Ζαρντινίδης, ο στρατηγός Γκράτζιος κι εγώ. Επειδή ήξερε ότι πηγαίνουμε για να του αλλάξουμε τον λόγο, μας υποδέχθηκε στην αίθουσα υποδοχής καθήμενος στο θρόνο του, σε ψηλότερο από εμάς επίπεδο. Πήρε το λόγο ο Ζαρντινίδης, με μεγάλο σεβασμό του εξήγησε κλπ, αδύνατον. Πήρε το λόγο ο Γκράτζιος, τα ίδια. Πήρα ανάποδες! Θέλω να πω ότι είμαι ορθόδοξος χριστιανός και εκ πεποιθήσεως πιστός. Σηκώθηκα όμως όρθιος και άρχισα να βρίζω θεούς και δαίμονες! Με δυο λόγια του λέω: 'Με όλο το σεβασμό, δεν θα διακυβεύσεις εσύ τα εθνικά μας συμφέροντα'. Και ξαφνικά ο Παντελεήμονας έγινε αρνί και είπε 'πάρτε τον λόγο μου και κάντε τον ό,τι θέλετε'..."
Πιο λιτή η μαρτυρία του Σ. Καπετανόπουλου: "Δεν μπορεί να πει κανείς σε έναν ιεράρχη να μην παρεκτραπεί. Απλούστατα εκείνο το οποίο είπαμε είναι ότι 'εδώ έχουμε ένα εθνικό συλλαλητήριο με πολιτικά χαρακτηριστικά' και δεν ετίθετο θέμα ομιλίας. Και νομίζω ότι αυτά τηρήθηκαν με τον καλύτερο τρόπο".

Η προσφορά των επιχειρηματιών
Το συλλαλητήριο της 14ης Φεβρουαρίου 1992 κατέδειξε κι ένα ακόμη πολύ σημαντικό στοιχείο, διαχρονικής αναγκαιότητας και επικαιρότητας, ιδιαίτερα για την πόλη της Θεσσαλονίκης και τη Βόρεια Ελλάδα: την μεγάλη εθνική και ανιδιοτελή προσφορά των επιχειρηματιών. "Ιδιαίτερα των μικρομεσαίων" όπως λέει χαρακτηριστικά ο Μέρτζος. "Το συλλαλητήριο είχε ένα εξοδολόγιο το οποίο δεν θέλαμε να αναλάβει το κράτος. Αυτό το βαρύ έργο ανέλαβε ο Παντελής Κωνσταντινίδης, πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης (ΕΒΕΘ), που μαζί με τον Αντώνη Δασκόπουλο μάζεψαν ένα σημαντικό ποσό δεκάδων εκατομμυρίων!" λέει ο Γιαγκιόζης.
Το 1992 ο επιχειρηματίας Αντώνης Δασκόπουλος ήταν πρόεδρος της Salco (εταιρείας τυποποίησης οσπρίων, ρυζιού καφέδων και ζάχαρης) καθώς και της ελληνοσερβικής TechnoSalco που ιδρύθηκε το 1988. Πηγαινοερχόταν δηλαδή στην πρώη Γιουγκοσλαβία, πριν αυτή διαλυθεί, και είχε γνώση των επερχόμενων προβλημάτων. Επίσης, ήταν μέλος του διοικητικού συμβουλίου του ΕΒΕΘ.
"Με παίρνει ο Κωνσταντινίδης μια μέρα τηλέφωνο στη δουλειά μου και μου λέει "Έλα Αντώνη, κάτω. Αποφασίζουμε για συλλαλητήριο". Το πρόβλημα ήταν τα χρήματα. Τους λέω "Καλά είστε τρελοί; Θα μας πάρουν χαμπάρι οι Σκοπιανοί και θα γίνουμε ρεζίλι. Εμείς είμαστε δύναμη κι αν μαθευτεί ότι βάζουμε 10 δραχμές πάνω το γάλα των παιδιών για να βγάλουμε τα έξοδα θα γίνουμε ρεζίλι...". Ήταν μια πρόταση οι δύο βιομηχανίες που παρήγαν το γάλα (Αγνό και ΜΕΒΓΑΛ) να ανέβαζαν κατά δέκα δραχμές την τιμή ώστε να βγουν τα έξοδα της πρωτοβουλίας. Εγώ ανέλαβα να μαζευτούν τα χρήματα! Όταν συγκροτήθηκε η τριάδα (εγώ μαζί με τους Γιάννη Δαμπασίνα και Πέτρο Αλεξιάδη) τους λέω "παιδιά, κάτω από εκατομμύριο δεν θα παίρνω". Μου λένε "τρελός είσαι; ποιος θα σου δώσει εκατομμύριο". Ο Δαμπασίνας μου λέει "εγώ δεν μπορώ να ζητώ τέτοιο πράγμα". Τους λέω "εγώ ρε παιδιά". Ούτως ή άλλως τα χρήματα θα τα διαχειριζόταν ευρεία επιτροπή με όλους τους προέδρους, συν τον Καπετανόπουλο από πλευράς δήμου συν το Μέρτζο από πλευράς δημοσιογραφίας. Και τους έπαιρνα και τους έλεγα ότι "Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο αποφασίσαμε να τινάξουμε τα σύννεφα που μαζεύτηκαν πάνω από τη Μακεδονία. Και ότι πρέπει να το δούμε από διαφορετική πλευρά. Εμείς οι επιχειρηματίες διαφημίζουμε τα προϊόντα μας, στηρίζουμε κάθε χρόνο με αποσβέσεις τα πάγιά μας και δεν σκεφτόμαστε ένα πράγμα: ότι αυτό το σύννεφο που έχει πέσει πάνω αν δεν το διαλύσουμε πως θα συνεργαστούμε όταν θα μπούμε ισότιμα στην ΕΕ;". Θυμάμαι υπήρχαν δυο πεντάρια (σ.σ. 5 εκατομμύρια δραχμές): τα μπισκότα Παπαδοπούλου και ο Σύλλογος Καπνεμπόρων! Σε δυο φορές μαζέψαμε γύρω στα 180 εκατομμύρια!"

Το μήνυμα
Ο Σ. Καπετανόπουλος, ο οποίος ανέλαβε μέγιστο βάρος ως δεξί χέρι του δημάρχου Θεσσαλονίκης, εστιάζει στο μήνυμα που ήθελαν οι διοργανωτές να περάσει: "Εκείνο το οποίο θέλαμε ήταν να δείξουμε με κάθε τρόπο ότι δεν υπήρχε φανατισμός, ότι δεν υπήρχε εκ μέρους μας αλυτρωτισμός για την Βόρεια Μακεδονία, ας την πούμε, την ευρισκομένη στην γεωγραφική περιοχή των Σκοπίων. Να μην βγει ένα τέτοιο μήνυμα. Γι' αυτό το λόγο και στο μήνυμα του δημάρχου παντού γράφεται ότι εμείς θέλουμε να ζήσουμε ειρηνικά, ότι θέλουμε να μας χρησιμοποιήσουν τα Σκόπια στη νέα εποχή τους, στην πορεία για την Ενωμένη Ευρώπη. Αλλά δεν ήταν δυνατό να μην γραφτεί, για πρώτη φορά, και δεν το λέω από έπαρση αλλά γιατί το κρατάω μέσα μου -καθένας έχει ένα θησαυροφυλάκιο- ότι για πρώτη φορά η καρδιά της Ελλάδος χτυπά στη Θεσσαλονίκη. Και ότι η καρδιά της Μακεδονίας είναι η Θεσσαλονίκης μας. Μερικά πράγματα, βέβαια, αντιμετωπίστηκαν από κάποιες ιδεοληψίες ως εθνικιστικά. Εγώ δεν το καταλαβαίνω αυτό: να κάνω συλλαλητήριο για τα δικαιώματα των Τουπαμάρος και να μην κάνω συλλαλητήριο για την Ιστορία μου και τους προγόνους μου".

"Δεν μπορούμε να αγνοούμε 1,5 εκατομμύριο κόσμο…"
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: ΚΑΛΟ Ή ΚΑΚΟ ΤΟ ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΟ;
Ποιες ήταν τελικά οι πολιτικές συνέπειες του συλλαλητηρίου; Δεν είναι λίγοι εκείνοι που σήμερα εκφράζουν την άποψη ότι χάθηκαν πολλές ευκαιρίες για επίλυση του θέματος και ότι το συλλαλητήριο λειτούργησε ως βαρίδιο για την εξωτερική μας πολιτική.
"Πιστεύω και απεδείχθη ότι το συλλαλητήριο, το οποίο ήταν ανεπανάληπτο και αυθεντικό, δέσμευσε οριστικά την εξωτερική πολιτική, τον αγώνα διαδοχής, την τελική σύγκρουση Σαμαρά με Μητσοτάκη - Καραμανλή και την απόφαση του συμβουλίου πολιτικών αρχηγών στο ότι δεν δεχόμεθα κανέναν συμβιβασμό στο όνομα. Αποτέλεσμα ήταν να απορριφθούν σημαντικές προτάσεις όπως του Πινέιρο, του συμβουλίου Κορυφής Λισαβόνας και του Εδιμβούργου, άτυπες προτάσεις του Γκλιγκόροφ κ.ά. Τότε τα έλεγε μόνο το ΚΚΕ, το οποίο τήρησε συνεπή στάση, άσχετα αν συμφωνούσαμε ή διαφωνούσαμε. Τώρα εκ των υστέρων τα λένε πολλοί. Αν δείτε τις εφημερίδες της εποχής δεν υπήρχε ούτε μια φωνή από τους δήθεν πεφωτισμένους" υποστηρίζει ο Ν. Μέρτζος.
Σε ανάλογο μήκος κύματος ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Πορτογαλίας Ζοάο ντε Ντέους Πινέιρο, ο οποίος χειρίστηκε το θέμα το 1992, επανήλθε στο θέμα με δηλώσεις του στο ραδιόφωνο του Alpha, στις 16 Νοεμβρίου 2004: "Εκείνη την εποχή προσπαθούσαμε να έχουμε ένα πακέτο, στο οποίο το όνομα (Νέα Μακεδονία) θα πήγαινε μαζί με μία δέσμη συγκεκριμένων μέτρων. (…) Ήταν πολύ δύσκολες οι διαπραγματεύσεις γιατί εκείνη την περίοδο, ειδικά στην Ελλάδα, γινόταν μεγάλη κουβέντα για τη χρήση της λέξης 'Μακεδονία'. Εκείνη την εποχή, λοιπόν, προτείναμε ότι ο όρος θα μπορούσε τελικά να χρησιμοποιηθεί, μαζί όμως με ένα πακέτο, στο οποίο η σύνδεση της χρήσης του ονόματος και των σχέσεων της ΕΕ θα περνούσε μέσα από την Ελλάδα". Σε ερώτηση δε για το εάν ο Αντώνης Σαμαράς και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είχαν διαφορετική αντίληψη για το χειρισμό του ζητήματος σημείωσε ότι αρχικά διατύπωναν διαφορετικές θέσεις, ωστόσο, στο τέλος είχαν και οι δύο την ίδια θέση. "Θεωρούσαν ότι δεν μπορούν να αποδεχθούν για πολιτικούς λόγους το πακέτο" εξήγησε.
Ο τότε δήμαρχος Ντίνος Κοσμόπουλος είναι ξεκάθαρος: "Πιστεύω", μας λέει, "ότι τότε λειτούργησε πολύ θετικά. Το αν το αξιοποίησε ή όχι η ελληνική διπλωματία είναι ένα άλλο θέμα".
Ο στενός του συνεργάτης Σωτήρης Καπετανόπουλος εκτιμά ότι "Χωρίς αυτό θα είχαν τελειώσει τα πράγματα νωρίτερα και με χειρότερο τρόπο. Εάν δέσμευσε την εξωτερική πολιτική; Καλά έκανε και την δέσμευσε. Αυτό που διεκδικούμε δεν είναι άδικο ούτε είναι κάτι που δεν είναι σύμφωνο με τα εθνικά μας αιτήματα. Θα πρέπει να νοιώθουν οι πολιτικοί τη δέσμευση όταν εδράζεται στη φωνή του λαού. Αν τώρα εξωγενείς παράγοντες, παράγοντες που σχετίζονται με τις υπερδυνάμεις, με σκοπιμότητες άλλως χωρών, επιχειρούν να επιβάλλουν άλλες λύσεις, αυτό δεν σημαίνει ότι η ελληνική πολιτική δεν είναι σωστή". Μάλιστα, μίλησε για ένα περιστατικό που το απέδωσε στη πρύτανη της Σορβόννης Ελ. Γλύκατζη - Αρβελέρ και είναι χαρακτηριστικό της επίδρασης που είχε το συλλαλητήριο στην στάση των ξένων επί της υπόθεσης. Η τελευταία βρισκόταν σε γραφείο παρακείμενο της αίθουσας όπου γινόταν η σύνοδος των υπουργών Εξωτερικών στη Λισσαβόνα. "Εκεί υπήρχε τηλεόραση που μετέδιδε δορυφορικά το συλλαλητήριο. Η κ. Αρβελέρ μας είπε προ ετών ότι θυμάται χαρακτηριστικά πόσες φορές μπήκε και βγήκε ο Πινέιρο από την αίθουσα της Συνόδου για να δει εικόνες από το συλλαλητήριο και να ξαναμπεί μέσα. Στην δε συζήτηση που έγινε -γράφτηκε στις εφημερίδες τότε και δεν διαψεύστηκε από τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών- ότι ο Πινέιρο και κάποιοι άλλοι ΥΠΕΞ γύρισαν και είπαν ότι 'δεν μπορούμε να αγνοούμε ότι αυτή τη στιγμή συγκεντρώθηκε 1,5 εκατομμύριο και διαμαρτύρεται για μια πιθανή εξέλιξη του θέματος και πρέπει αν το δούμε σοβαρότερα'".
Ο Στ. Παπαθεμελής μετείχε σχεδόν σε όλα τα συλλαλητήρια που έγιναν τότε όπου γης και εκφράζει συνολικότερη άποψη γι' αυτά. "Πανικόβαλλαν τους πάντες διότι δήλωναν έναν λαό που είναι αποφασισμένος. Το συλλαλητήριο της 14ης Φεβρουαρίου υπήρξε θετικό από πολλές απόψεις. Έδωσε δύναμη στην κυβέρνηση, στην αντιπολίτευση και στη διπλωματία και κατέστησε προσεκτικούς τους ξένους".
Και αυτός μας μετέφερε μια μαρτυρία ενός αυστραλιανού γερουσιαστή ελληνικής καταγωγής, την ημέρα που 80.000 κόσμος συγκεντρώθηκε στη Μελβούρνη για το όνομα της Μακεδονίας, προκειμένου να καταδείξει τη σημασία των συλλαλητηρίων: "Στο πρωθυπουργικό γραφείου του Αυστραλού Κίτινγκ μπαίνει κάποια στιγμή ο ΥΠΕΞ και του λέει: 'Αυτοί έχουν διαδήλωση κάτω'. Ο Κίτινγκ έχει ετοιμάσει ένα χαρτί και λέει: 'Η Αυστραλία δεν θα αναγνωρίσει το κράτος των Σκοπίων παρά μόνο όταν το κάνει η Ελλάδα και με το όνομα που θα το αναγνωρίσει η Ελλάδα!'. Είναι η ωραιότερη τοποθέτηση ξένης χώρας".

Η Θεσσαλονίκη με τα μάτια του Norbert (που έφυγε νωρίς...)

Το θέμα μας είναι «H Θεσσαλονίκη με τα μάτια ενός ξένου». Για πόσο όμως παραμένει κανείς ξένος στη Θεσσαλονίκη; Η πόλη έχει μια απίστευτη δύναμη να σε παρασέρνει στους δικούς της ρυθμούς, να σε κάνει κομμάτι της δικής της ιδιαίτερης ατμόσφαιρας. Οι άνθρωποι είναι τόσο άμεσοι και εγκάρδιοι που πολύ σύντομα σε κάνουν νοιώθεις σαν στο σπίτι σου. Η πρωτοχρονιά, το καρναβάλι, η νηστεία, η Μεγάλη Εβδομάδα, οι καλοκαιρινές „ιεροτελεστίες“ στις καφετέριες με τα τραπεζάκια έξω, οι αποδράσεις στη Χαλκιδική, η Έκθεση και τα Δημήτρια το Σεπτέμβρη, ο Άγιος Δημήτριος, οι εθνικές γιορτές, τα Χριστούγεννα, όλα αυτά έτσι όπως βιώνονται στη Θεσσαλονίκη, δείχνουν μια βαθειά ριζωμένη παράδοση, πράγμα ασυνήθιστο για τη σύγχρονη εποχή. Και η παράδοση είναι πηγή χαράς και δύναμης. Μόλις έχουν περάσει οι γιορτές και ο ξένος σκέφτεται ήδη το επόμενο Πάσχα, τον πένθιμο ήχο της καμπάνας του Αγίου Παντελεήμονα τη Μεγάλη Παρασκευή, τις βαρυσήμαντες λειτουργίες της Μεγάλης Εβδομάδας, αλλά και το τέλος της νηστείας, τη μαγειρίτσα, το κοκορέτσι, το κατσικάκι. Ξαναβλέπει νοερά μπροστά του τους πολλούς φίλους και γνωστούς που αντάλλαξε το «Χριστός Ανέστη» Αληθώς Ανέστη“ και γιόρτασε μαζί τους.
Θεσσαλονίκη σημαίνει και παρέες που συζητούν και διασκεδάζουν. Η παρέα και η κουβέντα είναι από τις πρωταρχικές ανάγκες του ανθρώπου. Σύμφωνα με σχετική μελέτη το πρώτο πράγμα που κάνουν οι μετανάστες σε μια ξένη χώρα είναι να προμηθευτούν τηλέφωνα για να καλύψουν το κενό της άμεσης προσωπικής επικοινωνίας. Η Θεσσαλονίκη κουβεντιάζει: στο τραπέζι, στο δρόμο, στη θάλασσα. Στη Θεσσαλονίκη νοιώθεις ανθρώπινη ζεστασιά.
Σε καμιά άλλη πόλη απ΄ αυτές που έχω γνωρίσει μέχρι τώρα στη ζωή μου δεν αλλάζει τόσο το σκηνικό με τον καιρό, όσο στη Θεσσαλονίκη. Τις γκρίζες μέρες η πόλη μεταμορφώνεται σε Ρουρ, Βρυξέλλες και Λιλλ. Άλλες φορές, με το Θερμαϊκό να μοιάζει με λίμνη που αγγίζει τον Όλυμπο, νομίζεις πως βρίσκεσαι στις Άλπεις. Όταν ο ουρανός είναι αίθριος, η υγρασία επηρεάζει το τοπίο: Το καθαρό κλασσικό ελληνικό φως δίνει τη θέση του στο χαρακτηριστικό για τη μεσογειακή Ευρώπη τρεμοπαίξιμο της θάλασσας. Κι΄ όταν η υγρασία γίνεται αποπνικτική, ξυπνούν αναμνήσεις από το Σάο Πάολο…
Και μια που μιλάμε για τη Βραζιλία: Από αυτό το καλοκαίρι θα υπηρετώ στο Ρεσίφ στη χώρα της σάμπας και της νοσταλγίας („Saudade“). Ήδη από τώρα νοιώθω πως νοσταλγώ αφάνταστα τη Θεσσαλονίκη. Οι Βραζιλιάνοι λένε ότι το μόνο που μπορείς να κάνεις για να νικήσεις τη μεγάλη νοσταλγία είναι να τη σκοτώσεις („matar“).Αλλά νομίζω ότι είναι καλύτερο να γυρίσεις πίσω. Όπως σε μια χαμένη αγάπη…

Norbert Harald Nadolski

[δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Μακεδονία της Κυριακής",

στη στήλη "Φωτοθήκη",

στις 22-4-2007]

Nadolski τέλος...

Σοκαρίστικα με την είδηση του ξαφνικού θανάτου του πρώην Γενικού Προξένου της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στη Θεσσαλονίκη Norbert Nadolski.
Το Γερμανικό Προξενείο έστειλε το κακό νέο σήμερα το πρωί. Ο Nadolski είχε τρία παιδιά. Απεβίωσε απρόσμενα στις 2 Απριλίου 2008 σε ηλικία 53 ετών στο Recife της Βραζιλίας. Εκεί μετατέθηκε πέρυσι, αποχαιρετώντας τη Θεσσαλονίκη. Όλοι τον μακαρίζαμε για το ότι θα ζήσει στη χώρα του Πελέ. Εκείνος όμως δεν ήταν ευχαριστημένος.
Ο Nadolski ήταν πολύ φίλος των δημοσιογράφων. Μιλούσε τα ελληνικά πολύ καλά, όπως και τα ιταλικά (αν δεν κάνω λάθος, ήρθε στη Θεσσαλονίκη από το Μιλάνο). Ήταν αθλητικός τύπος, "της παρέας" όπως λέμε, αγαπούσε την πόλη μας, ψηλός, αδύνατος... Ωραίος τύπος.
"Η Θεσσαλονίκη είναι για μένα μια ιμπρεσσιονιστική εικόνα με πολλά χρώματα που σχηματίζουν μια μορφή" είχε πει για τη πόλη μας αποχωρώντας (εφημ. "Μακεδονία", στην Όλγα Τσαντήλα, 29-6-2007). Ήταν από τους λίγους ξένους διπλωμάτες που φρόντισαν τη σχέση τους με τους δημοσιογράφους και τους ανθρώπους της πόλης. Ήταν παρών σε όλες τις κοινωνικές εκδηλώσεις. Του άρεσε να συζητά για τη Θεσσαλονίκη, για τα πολιτικά, για τα αθλητικά, για τα ΜΜΕ.
Πολύ φίλος του ο Έτζιο Περάρο, εκείνη την εποχή διευθυντής του Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου (τώρα υπηρετεί στη Σόφια). Κολλητοί. Φίλος του και ο σημερινός Γάλλος Πρόξενος Πωλ Ορτολάν. Μαζί τους γνώρισα. Σε τραπέζι το 2005, στα τέλη.
Το 2006-2007 μου χάρισε ένα κείμενό του που αναφέρεται στη Θεσσαλονίκη, ένα κείμενο που συνόδευε παλιές εικόνες της πόλης, για τη στήλη "Φωτοθήκη" της κυριακάτικης Μακεδονίας [θα το βρω και θα το δημοσιεύσω, έτσι στη μνήμη του].

*Το Γενικό Προξενείο της Γερμανίας (Καρόλου Ντηλ 4 Α) θα ανοίξει βιβλίο συλλυπητηρίων, την Τρίτη 8 Απριλίου και την Τετάρτη 9 Απριλίου 2008, από τις 11 π.μ. μέχρι τις 3 μ.μ.